VAR / Wet DBA

Per 1 mei 2016 is de VAR afgeschaft en geldt de Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (Wet DBA). Nieuw is dat zowel opdrachtgever als -nemer verantwoordelijk zijn voor de kwalificatie van de arbeidsrelatie. Hiermee verdwijnt de totale vrijwaring van opdrachtgevers. De wetgeving over het onderscheid tussen loondienst en zelfstandigheid is niet gewijzigd. Alleen de VAR is verdwenen.

De nieuwe wet kan gevolgen hebben voor je organisatie. Feitelijk dient er een herijking plaats te vinden van de aard van de arbeidsrelaties met opdrachtnemers/zzp’ers. Tot 1 mei 2017 is er tijd voor implementatie; handhaving door de Belastingdienst heeft een puur voorlichtend karakter.

VNPF adviseert haar leden om de tijd tot 1 mei 2017 te gebruiken om de aard van de werkzaamheden van zzp’ers te kwalificeren.

Modelovereenkomsten
Een modelovereenkomst is niet verplicht. Als er – uitgaande van de criteria van de Belastingdienst – overduidelijk sprake is van zelfstandigheid, is een modelovereenkomst helemaal niet nodig. Bij twijfel over de mate van zelfstandigheid, kan een door de Belastingdienst goedgekeurde standaard modelovereenkomst worden gebruikt. Deze biedt vooraf zekerheid. Het is dan van groot belang dat in de praktijk wordt gewerkt volgens de bepalingen van de modelovereenkomst.

Artiesten
De VNPF heeft samen met een aantal andere brancheorganisaties, de NTB en FNV-KIEM twee modelovereenkomsten ontwikkeld voor artiesten. Een voor artiesten die individueel optreden en een voor zij die optreden in een gezelschap/band. Deze zijn door de belastingdienst goedgekeurd en hier te downloaden.

Artiestenregeling
Voor een optreden van een band/artiest geldt meestal dat er geen sprake is van een dienstbetrekking. Als er overduidelijk geen sprake is van een dienstbetrekking, is een modelovereenkomst niet verplicht.

Per 1 mei 2016 gelden er andere regels voor artiesten om wel of geen gebruik te maken van de Artiestenregeling. Dat kan op meerdere manieren: met een modelovereenkomst voor artiesten en met een eigen verklaring van de artiest. VNPF heeft haar leden een format voor een Eigen Verklaring gestuurd.

Medewerkers podia en festivals
Ook voor zelfstandigen die in opdracht van de podia en festivals werken, is de VNPF aan het onderzoeken of het mogelijk is modelovereenkomsten te ontwikkelen. Samen met andere partijen (waaronder de Belastingdienst) onderzoekt de VNPF hoeveel overeenkomsten er moeten komen en voor welke functiegroepen.

Criteria zelfstandigheid Belastingdienst
De Belastingdienst beoordeelt aan de hand van drie criteria of er sprake is van een dienstbetrekking (loondienst). Deze criteria zijn niet nieuw en werden ook gehanteerd ten tijde van de VAR. Hieraan is niets veranderd.

Wordt er geld betaald voor de werkzaamheden?
Moet het werk door die ene persoon worden gedaan of mag dat ook iemand anders zijn? Moet de arbeid persoonlijk worden verricht?
Is er sprake van een gezagsverhouding?

Als het antwoord op een van deze drie vragen ´nee´ is, dan is er géén sprake van een dienstbetrekking (loondienst). De moeilijkste vraag om te beantwoorden is die over de gezagsverhouding.

Bij het beoordelen of er sprake is van een dienstverband moeten alle omstandigheden in onderlinge samenhang worden bezien. Het gaat daarbij zowel om de intentie van partijen als de wijze waarop daaraan feitelijk uitvoering wordt gegeven.

Wanneer is iemand zelfstandige?
De volgende omstandigheden dragen bij aan het oordeel 'geen dienstbetrekking':

De opdrachtnemer is vrij om de concrete inhoud van het werk te bepalen en op zijn manier het werk uit te voeren.
De opdrachtnemer voert de werkzaamheden die in de overeenkomst staan, geheel zelfstandig uit.
De opdrachtgever mag geen leiding geven of toezicht houden op het werk van de opdrachtnemer.
De opdrachtnemer kan zich laten vervangen, zonder dat de opdrachtgever daar iets over te zeggen heeft. Tevens blijft de opdrachtnemer verantwoordelijk voor de kwaliteit van het werk en voor het naleven van de afspraken. Als dit het geval is, kan gebruik worden gemaakt van de algemene modelovereenkomst ‘vrije vervanging’.
De opdrachtnemer meldt de opdrachtgever wie de werkzaamheden uitvoert, ook als dit tijdens de looptijd van de overeenkomst verandert. De opdrachtgever heeft niet het recht vervangers te weigeren, anders dan op grond van objectieve kwalificaties, zoals relevante diploma's en certificaten. Deze objectieve kwalificaties zijn door de opdrachtgever en opdrachtnemer bepaald voordat de opdracht aangenomen wordt en zijn toegevoegd aan de overeenkomst.
De opdrachtnemer krijgt alleen een vergoeding voor de werkelijk gemaakte kosten.

Wanneer is iemand niet een zelfstandige?
Uit jurisprudentie blijkt dat onder andere de volgende factoren van belang kunnen zijn bij de beoordeling of er sprake is van een dienstbetrekking:

De opdrachtgever geeft leiding en houdt toezicht op het werk van de opdrachtnemer.
De opdrachtgever geeft aanwijzingen aan de opdrachtnemer over bijvoorbeeld representativiteit, omgang met klanten, werktijden, kenbaarheid door middel van bedrijfskleding, logo’s op vervoermiddelen en visitekaartjes.
De opdrachtnemer mag zich niet of alleen met toestemming van zijn opdrachtgever laten vervangen.
De opdrachtnemer mag zich alleen laten vervangen door iemand uit een vaste groep van personen, die de opdrachtgever zelf ook inschakelt en die de opdrachtgever uit dien hoofde kent.
De opdrachtgever neemt klachten in behandeling over (het werk van) de opdrachtnemer.
De werkzaamheden die de opdrachtnemer verricht vormen een wezenlijk onderdeel van de bedrijfsvoering van de opdrachtgever.
De opdrachtnemer mag van de opdrachtgever niet voor verschillende opdrachtgevers tegelijk werken.
De opdrachtnemer krijgt doorbetaald bij ziekte of vakantie.
De opdrachtnemer hoeft het werk niet gratis opnieuw te doen of gratis aan te passen als het niet voldoet aan de overeenkomst.
De opdrachtgever bepaalt de hoogte van de beloning voor de werkzaamheden.
De opdrachtgever is aansprakelijk voor de schade die een opdrachtnemer veroorzaakt in de uitoefening van zijn werkzaamheden.
De opdrachtnemer heeft geen beroepsaansprakelijkheidsverzekering.
De opdrachtgever zorgt voor gereedschappen, hulpmiddelen en materialen.

Misverstanden over de Wet DBA

Een modelovereenkomst is verplicht. Dat is niet zo.
Als je een modelovereenkomst hebt getekend, is er sprake van zelfstandigheid. Een modelovereenkomst maakt van een zelfstandige die eigenlijk in loondienst hoort te werken, niet een zzp’er.
De criteria van de Belastingdienst voor het beoordelen van de mate van zelfstandigheid zijn ineens veel strenger. Dat is niet het geval. De criteria zijn hetzelfde gebleven.

Meer informatie?
Voor meer informatie, zie de bijlagen aan de rechterzijde van deze pagina of bekijk de Toolkit DBA voor opdrachtgevers van Belastingdienst.

Kamervragen over de Wet DBA
De afgelopen maanden hebben Kamerleden aan de staatssecretaris van Financiën (Wiebes) vragen gesteld over de Wet DBA. In onderstaande pdf’s heeft VNPF relevante antwoorden van de staatssecretaris gemarkeerd.

BV-constructie & Gezagsverhouding & Tijdelijke vervanging

Criteria van zelfstandigheid

Tijdelijke vervanging werknemer door zelfstandige

Toezicht, handhaving en bewijslast Belastingdienst

Vrije vervanging & Feitelijke werkzaamheden

Wie is er verantwoordelijk bij het gebruik van een tussenpersoon

Transitiejaar & Administratieve lasten

Naheffingen verhalen op opdrachtnemer

Zekerheid modelovereenkomst & Verantwoordelijkheid dienstverband