Gemeente.nu
Achtergrond: spanning of polarisatie, een nieuw instrument om het verschil te bepalen
2 september 2024
Of het nu gaat om een vreedzame demonstratie of boze burgers die zich voor het gemeentehuis (of je gebouw of terrein) verzamelen, hoe weet je wanneer er sprake is van gezonde spanning en wanneer de situatie dreigt te escaleren tot polarisatie?
Het Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS) heeft een nieuw hulpmiddel ontwikkeld dat helpt bij het vaststellen van de aard en ernst van dergelijke situaties en biedt handvatten voor de juiste aanpak. Er bestaan diverse theoretische modellen, gespreksmethodieken, interventies en richtlijnen voor het omgaan met polarisatie.
Dit stuk is gericht op gemeenteorganisaties, maar als podium of festivalorganisatie kan je er mogelijk ook je voordeel mee doen.
Maar welke methode pas je wanneer toe? Annemarie van Hinsberg van KIS benadrukt dat het cruciaal is om eerst de aard en ernst van de polarisatie in je gemeente te begrijpen voordat je overgaat tot actie. “Het is niet eenvoudig om dit in te schatten. Daarom hebben we dit instrument ontwikkeld,” legt ze uit.
Voor het afwegingskader polarisatie heeft KIS relevante wetenschappelijke informatie verzameld. Daarnaast werd in steden als Rotterdam, Den Haag en Utrecht onderzocht hoe gemeenten omgaan met potentiële polarisatiesituaties, aan de hand van lokale praktijkvoorbeelden.
Situaties tijdig inschatten
Het resultaat is een hulpmiddel dat gemeenten in staat stelt om vroegtijdig te beoordelen of er sprake is van polarisatie, welke acties nodig zijn en waarom. Van Hinsberg licht toe: “Stel, je hebt als beleidsadviseur het gevoel dat er iets speelt in jouw gemeente of wijk. Dit is vaak het begin. Maar wanneer je aan de beleidstafel zegt: ‘Het is onrustig in de wijk’, is dat nog niet concreet genoeg. Pas wanneer je kunt onderbouwen op basis van welke signalen je dit vermoedt, kun je gerichte stappen ondernemen.”
Inzichtelijk maken
De nieuwe tool helpt bij het in kaart brengen van de situatie. “Op basis van 11 criteria kun je bepalen of de onrust zorgwekkend is, in welke mate polarisatie aanwezig is en of er actie ondernomen moet worden. Dit biedt grip op de situatie, waarna je kunt vaststellen welke partij verantwoordelijk is voor de vervolgstappen. De tool schrijft niet voor welke acties je precies moet ondernemen, dat is aan de gemeente zelf, maar het helpt wel bij het bepalen of en hoe dringend actie nodig is. We wilden geen strak keurslijf opleggen, maar wel duidelijke richtlijnen bieden.”
Polarisatie voorkomen tijdens crises en spanningen
Gemeenten spelen een cruciale rol in het voorkomen dat spanningen tussen groepen escaleren, vooral in tijden van internationale conflicten of andere verontrustende gebeurtenissen. Er zijn inmiddels diverse hulpmiddelen beschikbaar voor ondersteuning. Zo heeft Movisie eerder al denkrichtingen gepubliceerd om polarisatie tussen inwoners te verminderen. Ook zijn er door dit kennisinstituut praktische tips opgesteld voor inclusief communiceren en taalgebruik. Daarnaast heeft het ministerie van SZW een praktisch hulpmiddel laten ontwikkelen voor gemeenten, met verwijzingen naar informatie, suggesties voor concrete acties en een gespreksleidraad.