Achtergrond: Waarom blijft de arbeidsproductiviteit achter?

24 augustus 2023

De krapte op de arbeidsmarkt is voor iedereen voelbaar.

Van cafés die niet meer op alle dagen open zijn, tot treinen die volgens aangepaste dienstregeling rijden. Er is teveel werk, voor te weinig mensen. Of zoals Sandra Phlippen van ABN AMRO in het FD in februari stelde: “Wij hebben te veel banen, niet te weinig mensen”.

Een oplossing lijkt vooralsnog niet in zicht: door vergrijzing vertrekken veel oudere werknemers, terwijl er de komende jaren minder jongeren instromen op de arbeidsmarkt. Ook qua arbeidsparticipatie zitten we op een historisch hoog niveau, dus met een hogere participatie alleen komen we er niet. Om het werk te kunnen doen met minder mensen en duurzame economische groei te realiseren, zal de arbeidsproductiviteit dus omhoog moeten. Maar wat houdt dit nu eigenlijk in en hoe heeft de arbeidsproductiviteit zich de afgelopen decennia ontwikkeld in Nederland?

Arbeidsproductiviteit uitgelegd

Arbeidsproductiviteit is volgens de definitie van het CBS de ‘maat voor de efficiëntie waarmee wordt gewerkt’. Wat makkelijker verwoord gaat het om de productie van één werknemer in een bepaalde periode in aantallen producten of euro’s. Hoe meer er wordt geproduceerd door een werknemer in een bepaalde periode, hoe hoger de arbeidsproductiviteit. Een product of dienst kan daarmee voor minder kosten geleverd worden, waardoor er meer financiële ruimte is voor investeringen en loonsverhogingen.

Zorgelijke trend: groei arbeidsproductiviteit neemt al jaren af

Sinds de jaren 70 is er echter sprake van een dalende trend van de arbeidsproductiviteit: er is nog wel sprake van groei, maar de groei neemt gedurende de jaren af. In 2022 is de toename van de arbeidsproductiviteit 0,5%, voor de jaren daarna wordt een groei van rond de 1% voorspelt. Los van het feit dat een prognose geen zekerheid is, gaat het dus om een vrij summiere voorspelling wat betreft de toename van de arbeidsproductiviteit. Zorgelijk, gezien de enorme arbeidsmarktkrapte waar we ons nu en de komende jaren in bevinden.

Lees hier verder