Achtergrond: waarom tarieven van operationele zzp’ers harder stijgen dan die van anderen

De 18e editie van de Interim Index laat over de gehele linie zien dat er sprake is van hoogconjunctuur.

Lees meer  hier.

Hield men vorig jaar nog rekening met een terugval in de markt, dit jaar zijn daar  – kijkend naar de resultaten van dit onderzoek – geen tekenen van. Een recordaantal mensen is ‘in opdracht’ (84%). Het afgelopen jaar is 54% meer dan voorheen benaderd voor een nieuwe opdracht, 62% van de respondenten verwacht komend jaar een verdere stijging van de vraag. Een grote meerderheid staat niet open voor een vaste dienstbetrekking, mocht die vraag komen. Allemaal indicatoren die duiden op een groeiende, stabiele markt.

Tarieven interim managers stabiel, van operationele zzp omhoog
Toch is er een opvallend element: de tarieven zijn, over de breedte, gelijk gebleven. En nog opvallender: de verwachting is dat dit ook zo blijft. Dit is opmerkelijk omdat een ander segment uit de zzp-markt (uitvoerend, operationeel), niet meegenomen in dit onderzoek overigens, zeer recent juist een vrij sterke stijging van de tarieven meldde. Klaarblijkelijk is in deze fase van de conjunctuur de boven- en onderkant van de markt naar elkaar toegegroeid.

Hoe kan dat, een markt waarin tariefontwikkeling in tijden van hoogconjunctuur zo verschilt? Heeft dit te maken met schaarste aan kandidaten of met de verschillen in het type vraag naar mensen? Of is het volwassenheidsniveau van dit deel (hoogopgeleid interim) van de markt anders?  Deze factoren spelen zeker mee, maar de absoluut bovenliggende factor is emotie. In de perceptie van de vraagkant zijn de tarieven al jarenlang fors en hoog, zeker afgezet tegen mensen in loondienst die een vergelijkbare rol hebben. Het verhogen van de tarieven is vaak niet haalbaar, juist vanwege deze weerstand.

Marktmacht
Wat ook meespeelt, is dat veel raamovereenkomsten en mantels een maximumtarief kennen dat niet geïndexeerd wordt. Dit deel van de markt is in volume vrij groot en omvangrijk. Feitelijk zis er sprake van een nivellering van de tarieven in de totale zzpmarkt, mede omdat dit onderzoek aangeeft dat veel respondenten ook in de nabije toekomst geen tariefstijging verwachten.

Betekent deze ontwikkeling dat de hoogconjunctuur volledig voorbij gaat aan dit deel van de markt? Nee, zeker niet. Er is minder leeglooptijd tussen opdrachten, waardoor het totaal aantal declarabele dagen op jaarbasis stijgt. Ook wordt minder tijd aan acquisitie besteed (het afgelopen halfjaar 4 uur per week, 2 uur minder dan een jaar geleden), waardoor er meer tijd beschikbaar is voor andere zaken. Per saldo profiteert deze groep dus wel degelijk van de veel betere markt, maar minder dan het midden en de onderkant van de markt.

Rol van leeftijd
Toch is er een aspect waarbij de tariefontwikkeling wel verschillend is: leeftijd. Opvallend is de stijging van het uurtarief bij respondenten in de leeftijd van 35-44 jaar. Deze trend is al een paar jaar gaande, maar de verschillen worden nu echt opvallend: hoe jonger, hoe hoger het tarief. Verklaarbaar: juist jonge managers worden vaak ingehuurd vanwege hun specifieke kennis van een bepaald domein (met name ICT), daar waar oudere managers vaak vanwege hun ervaring worden ingehuurd. Heel zwart-wit: kennis is duurder dan ervaring. En alsof dat nog niet fraai genoeg is: de jonge managers hebben nauwelijks leegloop tussen twee opdrachten. De volgende opdracht dient zich vaak al aan tijdens de lopende opdracht.

Nivellering goed of slecht?
Alles afwegend, is sprake van een nivelleringseffect in de markt van zzp’ers in tijden als deze. Tijden van hoogconjunctuur. Is zo’n nivellering ernstig, hinderlijk of schaadt het juist totaal niet? De beantwoording van deze vraag kan bijna niet los staan van een persoonlijke visie van iemand over arbeid, inkomen en de rechtvaardiging van de verschillen hiertussen.

De perceptie die heerst over de omvang van de hoogste interim-tarieven is van belang. Deze (perceptie) is nogal eens negatief. Mogelijk zal dit beeld, met deze cijfers in de hand, wat genuanceerd worden hierdoor. De hoogste tarieven zijn in de afgelopen 14 jaar nauwelijks gestegen. Afgezet tegen inflatiecijfers betekent dit dat er klaarblijkelijk een forse, relatieve teruggang in inkomen is geweest.

Corona effecten
De gemiddelde opdrachtduur is, zo blijkt uit dit onderzoek, ten opzichte van het vorige onderzoek nagenoeg gelijk gebleven (14,3 maanden). Veel respondenten zien 14 maanden ook als de ideale duur van een opdracht: lang genoeg om zaken aan te pakken en te veranderen, kort genoeg om niet in herhaling te vallen.

In dit onderzoek ook ruim aandacht voor de COVID-maatregelen. Een groot deel (55%) geeft aan meer dan voorheen buiten kantooruren te werken. “Ik start doorgaans later in de ochtend maar ga ‘s avonds ook langer door”, geven sommigen aan. Maar ook: “Vervallen reistijd is ook werktijd geworden. Door digitaal vergaderen worden afspraken strak op elkaar gepland, tijd voor contemplatie wordt eruit geperst”. Het lijkt erop dat de door ons onderzochte groep, al met al, andere werktijdritmes heeft gekregen. De voordelen ervan (o.a. wegvallen reistijd) worden nog niet door iedereen als positief ervaren.