Arbeidsmarkt en zzp: beleid in het nieuwe regeerakkoord

Het akkoord bevat geen grote verrassingen wat betreft arbeidsmarktbeleid en de zzp-regelgeving. Het hervormingspakket, dat is opgezet door voormalig minister Van Gennip en gebaseerd is op adviezen van de Commissie Borstlap, wordt door kabinet-Schoof voortgezet. De plannen rondom arbeidsmigratie blijven ook in lijn met eerdere afspraken, hoewel er nieuwe ideeën zijn over het aanpakken van de schaarste op de arbeidsmarkt.

Hervormingspakket arbeidsmarkt

Zoals al eerder aangegeven in het hoofdlijnenakkoord van de zomer, zet minister Van Hijum van Sociale Zaken en Werkgelegenheid het hervormingspakket van zijn voorganger Van Gennip volledig door. Wel zullen er op enkele belangrijke punten aanpassingen nodig zijn om het door het parlement te krijgen.

De tekst uit het akkoord benoemt maatregelen zoals:

• Het verbeteren van de bestaanszekerheid en koopkracht van flexwerkers door hen meer werkzekerheid te bieden. Er komt een wetsvoorstel om uitzendkrachten, oproepkrachten en tijdelijke werknemers beter te beschermen (de Wet meer zekerheid flexwerkers ligt momenteel bij de Raad van State voor advies).
• Een wetsvoorstel dat duidelijker maakt wanneer iemand als werknemer of zelfstandige werkt, zodat zelfstandigen weten waar ze aan toe zijn (de Wet VBAR ligt ook bij de Raad van State en heeft al veel weerstand opgeroepen).
• De verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen (de Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen, BAZ) wordt verder uitgewerkt na een internetconsultatie.
• Vanaf 1 januari 2025 gaat de Belastingdienst weer handhaven op de kwalificatie van de arbeidsrelatie om schijnzelfstandigheid tegen te gaan.
• Kleine en middelgrote werkgevers krijgen na een jaar ziekte van een werknemer de mogelijkheid om de re-integratie te richten op werk bij een andere werkgever.
• Er wordt een regeling voorbereid waarmee werkgevers hun werknemers tijdens een crisis kunnen behouden door ze tijdelijk anders in te zetten of minder te laten werken, met financiële steun in de vorm van loonsubsidies.
• Werkgevers kunnen straks terecht bij één loket voor vragen over werk en scholing, het zogenaamde Werkcentrum.

Kamervragen en kritiek

Tijdens het commissiedebat met minister Van Hijum, vlak voor de presentatie van het regeerakkoord, bleken er enkele kritische geluiden vanuit de Kamer, met name van de regeringspartijen.

1. Handhaving: Er was onenigheid over hoe de handhaving van schijnzelfstandigheid moet plaatsvinden. De VVD wil dat vooral kwetsbare sectoren met lage tarieven onder de loep worden genomen, terwijl NSC kritiek uitte op het ontbreken van nieuwe modelovereenkomsten.
2. VBAR: Deze wet ligt bij de Raad van State, maar kan rekenen op stevige tegenstand, zowel van ondernemersorganisaties als vanuit de Kamer. Regeringspartijen willen meer aandacht voor de ondernemerscriteria in de wet.
3. BAZ: NSC is kritisch op de opt-out-optie in de wet en de uitzondering voor zelfstandigen met een bv. Dit leidde tot een felle discussie in de Kamer.

Arbeidsmigratiebeleid

Het kabinet wil selectief beleid voeren rondom arbeidsmigratie om ervoor te zorgen dat arbeidsmigranten onder eerlijke omstandigheden waarde toevoegen aan de Nederlandse economie. Malafide uitzendbureaus worden aangepakt, en werkgevers krijgen meer verantwoordelijkheid voor de taalscholing van arbeidsmigranten.

Daarnaast stimuleert het kabinet bedrijven om te investeren in technologieën die minder afhankelijk maken van arbeidsmigranten en wordt er een onderzoek gedaan naar de effecten van overheidsbeleid op arbeidsmigratie. De kennismigrantenregeling wordt aangescherpt met strengere eisen voor zowel de migranten als hun werkgevers.

Aanpak van arbeidsmarktkrapte

De krapte op de arbeidsmarkt wordt door kabinet-Schoof gezien als een probleem dat nog jaren zal aanhouden, met grote gevolgen voor verschillende sectoren zoals de zorg en techniek. Het regeerakkoord bevat een aantal maatregelen om dit probleem aan te pakken, waaronder:

1. Het verbeteren van de kwaliteit van werk, zodat werknemers eerlijk worden beloond en zekerheid krijgen over hun toekomst.
2. Het maken van keuzes over welke sectoren steun krijgen, waarbij de zorg bijvoorbeeld moet werken met de mensen die al in dienst zijn.
3. Het verhogen van de productiviteit door te investeren in innovatie en arbeidsbesparende technologieën.
4. Het beter benutten van arbeidspotentieel, bijvoorbeeld door ouderen te stimuleren om langer te werken.
5. Het verbeteren van de match tussen werkgevers en werkzoekenden door publieke en private dienstverlening rondom werk en scholing te bundelen.

Deze maatregelen zijn bedoeld om de arbeidsmarkt weer in balans te brengen en de groeiende personeelstekorten het hoofd te bieden.