Rijksoverheid
Belastingdienst intensiveert handhaving op schijnzelfstandigheid, effecten zichtbaar op arbeidsmarkt
18 december 2025
De Belastingdienst heeft in het afgelopen jaar ruim 800 bedrijven bezocht in het kader van de handhaving op schijnzelfstandigheid.
Uit de nieuwste rapportage blijkt dat deze aanpak effect heeft: steeds meer zelfstandigen maken de overstap naar loondienst . In totaal ging het om 842 bedrijfsbezoeken, waarbij werd getoetst of opdrachtgevers voldoen aan de geldende regels rond arbeidsrelaties. In 237 gevallen leidde dit tot een boekenonderzoek, een zwaardere vorm van controle. Bedrijfsbezoeken zijn doorgaans oriënterend van aard en gericht op uitleg en ondersteuning; een boekenonderzoek volgt wanneer er aanleiding is voor verdere toetsing.
Volgens het kabinet verloopt de inzet van de Belastingdienst conform afspraak. Voor de handhaving zijn 80 fte beschikbaar gesteld. Het aantal controles is bewust niet opgevoerd ten opzichte van eerdere jaren, maar de mogelijke consequenties zijn wel veranderd. Vanaf 2025 kunnen weer naheffingen worden opgelegd en vanaf 2026 kan ook boeteoplegging volgen.
Overgangsperiode loopt af
De huidige overgangsperiode, die bedoeld was om opdrachtgevers en zelfstandigen de tijd te geven hun werkwijze aan te passen, loopt aan het einde van dit jaar af. In 2025 start de Belastingdienst in principe nog met informerende bedrijfsbezoeken, maar vanaf 1 januari daarna wordt sneller overgegaan tot formele handhaving. Het kabinet heeft laten weten vast te houden aan deze lijn en ziet geen aanleiding om de zogenoemde ‘zachte landing’ verder te verlengen.
Uit de rapportage blijkt dat veel opdrachtgevers na een bedrijfsbezoek zelf maatregelen nemen om hun inhuurbeleid aan te scherpen. In die gevallen blijft een boekenonderzoek vaak achterwege, al kan een vervolgbezoek plaatsvinden om te toetsen of aangekondigde aanpassingen daadwerkelijk zijn doorgevoerd.
Arbeidsmarkteffecten zichtbaar
Hoewel het lastig is om de effecten van het beleid eenduidig te meten, wijzen verschillende databronnen in dezelfde richting. Administratieve gegevens, fiscale cijfers en enquêtes laten zien dat zelfstandigen vaker kiezen voor (gedeeltelijke) overstap naar loondienst. Met name eind 2024 is een duidelijke toename zichtbaar van zzp’ers die hun onderneming beëindigen en binnen korte tijd in dienstverband aan de slag gaan.
Daarnaast groeit de groep zelfstandigen die minder omzet uit hun onderneming haalt en tegelijkertijd meer uren in loondienst werkt. Tegelijkertijd neemt het aantal zelfstandigen dat juist volledig afhankelijk is van zzp-inkomsten af. Ook uit de Enquête Beroepsbevolking blijkt dat voor een groeiend aantal werkenden loondienst weer de belangrijkste inkomensbron wordt.
Vervolg: wetgeving en communicatie
Naast handhaving blijft het kabinet inzetten op voorlichting en nieuwe wetgeving. Zo is een nieuw Handhavingsplan Arbeidsrelaties opgesteld en wordt verwezen naar aanvullende praktijkvoorbeelden op het platform hetjuistecontract.nl. Tegelijkertijd werkt het kabinet verder aan de Wet VBAR, die moet verduidelijken wanneer sprake is van werken als zelfstandige of als werknemer. De behandeling van deze wet ligt politiek gevoelig en kent nog onzekerheden.