Prinsjesdag 2024 ontleed: de mogelijke gevolgen

• Lees hier ook de zorgen van Kunsten ’92

Maatregelen voor de culturele en creatieve sector

Het kabinet zet door met de verhoging van het btw-tarief op cultuur, sport, media, boeken, evenementen en logies. Het huidige tarief van 9% wordt in 2026 verhoogd naar 21%. Het btw-tarief wordt toegepast op het moment van de prestatie, wat betekent dat als een VNPF-lid in 2025 een kaartje verkoopt voor een concert in 2026, er toch 21% btw over het kaartje moet worden afgedragen. Kamperen, attractieparken, speel- en siertuinen, circussen, dierentuinen en bioscopen zijn vrijgesteld van deze btw-verhoging.
De Raad van State heeft kritiek op deze btw-verhoging. Zie de aparte alinea over dit onderwerp.

Het vorige kabinet heeft €36,4 miljoen gereserveerd voor het realiseren van Fair Pay vanaf 1 januari 2025. Dit bedrag blijft beschikbaar. Culturele organisaties die onderdeel zijn van de basisinfrastructuur of Rijkssteun ontvangen, moeten vanaf volgend jaar Fair Pay betalen volgens een cao- of honoreringsrichtlijn.

Er wordt €1,9 miljoen extra gereserveerd voor een meerjarige regeling voor talentontwikkeling in de klassieke muziek. Deze financiering komt uit de begroting van het Fonds voor Cultuurparticipatie en wordt aangevuld door het Fonds Podiumkunsten.
Vanaf 2027 wordt de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) gekort met €100 miljoen per jaar, waardoor het totale mediabudget lager zal zijn dan dat van afgelopen jaar.

Het kabinet neemt het advies van de Raad voor Cultuur over de BIS-aanvragen over. Twee regionale musea kregen een negatief advies en worden gevraagd een nieuwe voordracht te doen vanwege hun regionale belang.

Culturele en creatieve organisaties profiteren jaarlijks van de giftenaftrek, een belastingaftrek voor donaties. Het kabinet was voornemens deze aftrek volledig af te schaffen, maar komt hier deels op terug. De aftrek wordt alleen voor bedrijven afgeschaft, maar blijft voor particulieren bestaan.

Daarnaast wordt €59 miljoen van de cultuurbegroting overgeheveld naar gemeenten om het lokale bibliotheekaanbod te versterken. Ook worden er middelen overgeheveld naar het primair onderwijs voor cultuureducatie en museumbezoek.
Volgend jaar wordt een generieke bezuiniging van ruim €2 miljoen doorgevoerd op culturele subsidies. Voor 2026 waarschuwt het ministerie van OCW dat er verdere bezuinigingen zullen volgen, waarvan de details nog moeten worden ingevuld. De begroting kan vanaf 2026 nog worden aangepast.

Maatregelen voor werkenden

De koopkracht van zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) daalt in bijna alle situaties. De zelfstandigenaftrek wordt verder verlaagd naar €2.470 in 2025. Uit vijftien van de zeventien koopkrachtscenario’s van het Nibud blijkt dat zzp’ers erop achteruitgaan. Vooral een alleenstaande zzp’er met een jaarinkomen van €35.000, zonder kinderen, wordt het hardst geraakt met een daling van 2,5%. Dit komt neer op een lastenverzwaring van €76 per maand. Alleen een zzp’er zonder kinderen met een inkomen van €25.000 per jaar gaat er iets op vooruit (+0,5%).

De mkb-winstvrijstelling wordt verlaagd van 13,31% naar 12,7%. Alle ondernemers die inkomstenbelasting betalen (inclusief zzp’ers) kunnen hier recht op hebben.
De meeste werknemers zouden hun loon volgend jaar met 4,3% zien stijgen, wat een verbetering is ten opzichte van voorgaande jaren waarin de lonen achterbleven bij de inflatie.
Nederlandse huishoudens zien volgend jaar gemiddeld een lichte koopkrachtstijging van 0,7%. De koopkracht van de meeste huishoudens zal daarmee naar verwachting weer op het niveau van 2021 liggen. Dit blijft echter een voorspelling, waar geen rechten aan kunnen worden ontleend.
De zorgpremie voor de basisverzekering stijgt volgend jaar met €121, waardoor de gemiddelde jaarpremie uitkomt op €1.868. De huurtoeslag stijgt met ongeveer €11 per maand, wat lager is dan eerder afgesproken in het hoofdlijnenakkoord.

Raad van State zeer kritisch op de btw-verhoging

De Raad van State, de belangrijkste adviseur van de regering, is zeer kritisch over de btw-verhoging. De Raad bekritiseert het gebrek aan inhoudelijke onderbouwing, de gevolgen van de maatregel en het proces. De Raad adviseert om de btw-verhoging in een apart wetsvoorstel te behandelen en de sector de gelegenheid te geven om te reageren. Ook vreest de Raad voor uitvoeringsproblemen, en wijst erop dat de maatregel niet bijdraagt aan de vereenvoudiging van het belastingstelsel.