De vaste contracten keren terug

Van Holland Casino naar FunX. Een half jaar geleden maakte Imani Goncalves deze ongebruikelijke overstap naar de muziekzender als presentator, producer en dj.

Haar bijbaan als gastvrouw in het gok­paleis verdiende goed, maar ze heeft andere carrière­wensen: ‘Het wordt tijd dat de Chantals en Wendy’s van de Nederlandse tv ruimte maken voor iemand zoals ik.’

Haar baan bij FunX heeft ze vooral te danken aan haar dj-ervaring in een Rotterdamse club en haar stage bij een videoclipzender, denkt ze zelf. Maar op haar cv staat ook de opleiding Media en Entertainment van de Hogeschool InHolland en een half jaar Muziek Management aan een Britse universiteit.
Goncalves is een van de starters die méér dan welkom zijn bij de media. En niet alleen jonkies, ook ervaren krachten zijn nodig. Een HR-adviseur van een Hilversums mediabedrijf liet zich laatst ontvallen: ‘We hebben niet meer de luxe naar leeftijd te kijken.’ Zelfs vaste contracten keren terug.

Personeelskrapte
In 2020 stonden er 1100 vacatures op Villamedia en vorig jaar 2125, bijna twee keer zo veel. Zo vroeg Quote een taaltovenaar, Blendle een Publisher Manager en AD Utrechts Nieuwsblad een verslaggever. Het aantal journalistieke vacatures bij kranten, vakpers, radio en tv is vorig jaar zelfs verdrievoudigd.

‘Dat is een opmerkelijke toename, want de mediasector was een buitenbeentje op de arbeidsmarkt’, zegt Anne Megens, beleidscoördinator bij werkgeversvereniging AWVN. ‘Er was jarenlang meer aanbod dan vraag en er werkten van oudsher veel freelancers.’ Megens heeft drie verklaringen voor de personeelskrapte die ook de journalistiek treft:

1. Concurrentie van organisaties die beter betalen en minder onregelmatige werktijden hebben.
2. Minder aanwas van jonge starters, mede omdat corona heeft geleid tot minder stages en uitstel van studies.
3. Meer vraag naar diversiteit en specifieke vaardigheden.

Concurrentie
‘Contentcreatie is nu helemaal hot’, zegt de arbeidsmarktdeskundige over het eerste punt. Het bedrijfsleven en overheidsinstellingen stellen eigen redacties samen waar journalisten online artikelen schrijven, nieuwsbrieven maken en Instagram, TikTok en andere sociale media bijhouden. Het is een sector die een evenwichtige werk-privébalans en betere salarissen garandeert dan veel mediabedrijven.
Grote mediabedrijven doen op hun beurt te weinig om goede freelancers en jong talent binnenboord te houden, vindt de Nederlandse Vereniging van Journalisten. Secretaris Thomas Bruning ziet wel dat ze – mede onder druk van redacties en groepsacties – meer vaste banen aanbieden en de minimumtarieven voor freelance werk verhogen. ‘Maar zowel in het cao-overleg als bij de gesprekken over die tarieven aarzelen werkgevers om zelfs maar de inflatie bij te houden. Daarmee zijn ze niet concurrerend in deze krappe markt.’

RTV Oost (ruim honderd medewerkers) moet het vaak afleggen tegen reclamebureaus, provinciehuizen, gemeenten en bedrijven. Manager organisatie van de omroep, Mario van Santen (55), schat dat deze concurrenten 20 procent hogere salarissen bieden dan de regionale omroep. ‘Ik vraag me wel af wat je roeping is als je daar ja tegen zegt. Je kunt er geen onafhankelijke journalistiek bedrijven.’

Acht vacatures heeft de omroep vorig jaar met moeite vervuld. ‘We mochten blij zijn als we zes tot acht brieven kregen, voor een deel van werkzoekenden die verplicht moesten solliciteren. Daar bleven er drie van over die geschikt leken. Maar hun eisen waren vaak zo hoog dat we er niet aan konden voldoen. Van het salaris tot de voorwaarde niet op donderdag of in het weekend te hoeven werken.’

RTV Oost heeft het geluk dat het jaarlijks vier starters een werkervaringsplek kan bieden. Op die manier probeert de omroep jong talent aan zich te binden. ‘Er zijn onlangs twee medewerkers met pensioen gegaan die graag nog door hadden gewild. Hoewel dat de makkelijkste oplossing was geweest voor de personeelsschaarste, hebben we toch afscheid van ze genomen.’ Volgens Van Santen is de uittocht van ouderen de vierde oorzaak van het grote aantal vacatures in de media.

Bij NU.nl (zo’n zeventig medewerkers) heeft economie-chef Thomas Moerman (35) in twee jaar tijd acht nieuwe collega’s aangenomen. Deels kon hij uitbreiden, deels gingen collega’s iets anders doen. ‘Als je nagaat dat we tien mensen in ons team hebben, is dat best veel. Ik vind het knap dat zeven van de acht in coronatijd van baan durfden te veranderen. Ik zou gedacht hebben: ik wacht wel tot de crisis voorbij is.’

Omdat hij niet alleen Jan en Kees in zijn team wil, zoekt Moerman voor twee nieuwe vacatures meer diversiteit. Via LinkedIn benadert hij kandidaten die hem interessant lijken. Voor banen als redacteur economie of technologie kan hij minder makkelijk sollicitanten vinden dan de chef van de sportredactie. Maar voor de vacatures van twee klimaatspecialisten – een nieuwe functie bij NU.nl – ziet hij wel weer veel animo.

Sinds de nieuwssite deel uitmaakt van DPG werkt het niet meer met payrollbedrijven. Tientallen medewerkers die via zo’n constructie werkten, moesten begin vorig jaar vertrekken. Tegelijkertijd kon NU.nl investeren in meer mensen in dienst. Moerman is blij met zijn vaste team. ‘Dat voelt toch meer als een stabiele basis.’

Die omslag is ook buiten de media gaande. In de laatste kwartaalgrafieken van de Flexbarometer is een stijgende lijn te zien in het aantal vaste banen. Volgens Megens van AWVN raken werkgevers er meer van doordrongen dat ze er betrokken medewerkers voor terugkrijgen als ze meer zekerheid bieden. Nu er wordt gevochten om talent kan het aanbieden van een vaste aanstelling wel eens een pluspunt zijn.

Erik van Schaik, praktijkcoördinator bij de opleiding Journalistiek van hogeschool Windesheim in Zwolle, hoort ook dat er meer vaste banen te vergeven zijn. Bijvoorbeeld als werkervaringsplek bij Omroep Flevoland waar starters vier dagen kunnen werken en één dag studeren. Zij krijgen loon volgens de omroep-cao. Een verschil met een paar jaar geleden, toen trainees nog een stagevergoeding van een paar honderd euro kregen.

‘Laatst meldde een oud-student juichend dat hij een vaste aanstelling had gekregen. Die blijdschap kan ik me voorstellen als je gebaat bent bij veiligheid en binding. Er zijn ook ondernemende types die tijdens hun studie al twee of drie opdrachtgevers hebben. Ik weet niet of die nog gedijen in een vaste baan.’

Een dip in de aanwas
De praktijkcoördinator kan bevestigen dat er minder aanwas is van jonge starters – de tweede verklaring voor personeelskrapte. In de cijfers ziet hij inderdaad een dip in het eerste coronajaar. ‘We telden in de eerste helft van 2020 slechts 27 afgestudeerden. Vorig jaar kregen ruim tachtig studenten journalistiek een diploma. Dat is ongeveer het gemiddelde.’

De terugval is mede te verklaren doordat veel stages tijdens de eerste lockdown zijn uitgesteld. Mediabedrijven wilden het studenten niet aandoen om thuis te werken. Of ze hadden het te druk voor extra begeleiding. ‘Veel studenten hebben die tijd benut om achterstanden weg te werken. Waarschijnlijk valt het daardoor mee met de vertraging.’

Voor mediabedrijven die zich lens zoeken naar droomkandidaten, heeft AWVN-medewerker Megens een paar adviezen. ‘Maak de lijst met functie-eisen niet te lang. Motivatie kan soms belangrijker zijn dan de juiste diploma’s. Daarmee geef je ook meer ruimte aan diversiteit. Met extra opleidingen en goede begeleiding kun je bijschaven. En als je mensen eenmaal hebt binnengehaald, wees dan ook een goede werkgever. Een prettige sfeer, een gezonde werkprivébalans, flexibele werktijden en een ruimhartige verlofregeling helpen om hen aan je te binden.’

Als mediabedrijven winst maken, mogen ze ook beter belonen, vindt Megens. Al waarschuwt ze dat hoge salarissen leiden tot hoge verwachtingen. ‘Ik hoor wel eens dat medewerkers een valse start maken doordat ze de druk voelen om zich waar te maken. Als er wrevel ontstaat omdat de een meer verdient dan de ander, worden ze daar ook niet gelukkig van.'