Druk op stikstofbeleid blijft toenemen, waarschuwt VNG

Volgens rechtspraak.nl handelt de Nederlandse staat onrechtmatig door de aantasting van stikstofgevoelige natuur in Natura 2000-gebieden niet tijdig te stoppen. Daarbij lijkt het onwaarschijnlijk dat de stikstofdoelen voor 2025 worden gehaald, en ook die voor 2030 staan onder grote druk. De rechtbank heeft bepaald dat de staat het vonnis onmiddellijk moet uitvoeren vanwege de dringende milieubelangen, ook als er hoger beroep wordt ingesteld.

Impact op gemeenten

De VNG ziet deze uitspraak als een verdere verhoging van de druk op het aanpakken van stikstofproblemen. De organisatie pleit voor haalbare maatregelen die gepaard gaan met voldoende financiële steun. Daarbij benadrukt de VNG dat gemeenten voldoende ruimte moeten behouden om zelf keuzes te maken binnen hun beleid.

Deze uitspraak volgt kort op een beslissing van de Raad van State, die oordeelde dat projecten voortaan altijd een vergunning nodig hebben als er risico is op negatieve gevolgen voor Natura 2000-gebieden. ‘Intern salderen’, waarbij alleen veranderingen ten opzichte van de bestaande situatie worden beoordeeld, is daarbij niet langer toegestaan.

Rechterlijke rol en politieke keuzes

In het vonnis geeft de rechtbank aan dat rechters een terughoudende rol moeten hebben bij politieke keuzes en belangenafwegingen. Toch ligt het binnen hun bevoegdheid om te beoordelen of de overheid binnen de grenzen van het recht opereert. Dit specifieke oordeel verplicht de regering om direct maatregelen te treffen om ervoor te zorgen dat stikstofwaarden in 2030 op een acceptabel niveau liggen.

De rechter benadrukt dat rechtsbescherming, ook tegen overheidsoptreden, een essentieel onderdeel is van de democratische rechtsstaat.

Politieke reacties

PVV-leider Geert Wilders sprak gisteren zijn zorgen uit over de mogelijke gevolgen van de uitspraak. Volgens hem is het ondenkbaar dat “een rechterlijke beslissing het hele land zou stilleggen”. Hij pleit voor een breed politiek debat over de rol en invloed van rechters in dit soort kwesties.

De politieke en maatschappelijke discussie over stikstofbeleid is sinds 2019 sterk opgelaaid. Dat jaar vernietigde de Raad van State het nationale stikstofbeleid en de daaraan gekoppelde meet- en rekenmethodes. Dit leidde destijds tot een bouwstop en ingrijpende maatregelen voor boeren, die sindsdien fel protesteren.

Mogelijke gevolgen voor sector

Of dit gevolgen heeft is nog lastig te zeggen.  De recente uitspraak over stikstofreductie kan, denken wij, ook gevolgen hebben voor het toekennen van evenementenvergunningen, vooral voor evenementen in of nabij Natura 2000-gebieden of andere stikstofgevoelige locaties. Gemeenten zullen waarschijnlijk strengere eisen stellen aan de milieueffecten van evenementen, waaronder stikstofuitstoot door transport en energiegebruik. Dit kan leiden tot extra onderzoeksplichten, langere doorlooptijden of zelfs weigeringen van vergunningen als de stikstofimpact te groot is. Organisatoren wordt aangeraden om proactief te handelen door vroegtijdig vergunningen aan te vragen, duurzame alternatieven te implementeren en stikstofberekeningen te laten maken. Vroege communicatie met gemeenten en samenwerking binnen de sector kunnen helpen om de impact van deze strengere eisen te beperken.