Rijksoverheid
Geen pensioenopbouw bij bewuste keuze voor (schijn)zelfstandigheid
13 augustus 2025
Wanneer iemand als werknemer wordt aangemerkt, ontstaat in principe ook recht op pensioenopbouw, zelfs als de werkgever nooit premie heeft afgedragen aan het pensioenfonds.
Dit zogenoemde ‘geen premie, wel recht’-principe geldt ook voor mensen die aanvankelijk als zelfstandige werkten, maar later juridisch toch werknemer blijken te zijn. De kosten van deze pensioenaanspraken komen dan (deels) voor rekening van de werkgever of het pensioenfonds. Volgens een recente Kamerbrief van demissionair minister Van Hijum (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) zal hier in de toekomst strenger mee worden omgegaan, met name bij gevallen van bewust gekozen (schijn)zelfstandigheid.
Mogelijke aanpassingen in pensioenfondsreglementen
In overleg met sociale partners en de Pensioenfederatie is verkend hoe pensioenfondsen in hun reglementen uitzonderingsbepalingen kunnen opnemen. Zo’n bepaling kan ervoor zorgen dat in nieuwe gevallen van schijnzelfstandigheid geen pensioenrechten worden opgebouwd op basis van het solidariteitsbeginsel.
Op advies van de Landsadvocaat moet zo’n uitzonderingsclausule wel aan strikte voorwaarden voldoen. Zo mag zij alleen gelden voor mensen die vrijwillig en weloverwogen voor zelfstandigheid hebben gekozen, en moet zij kwetsbare groepen voldoende blijven beschermen. Enkele fondsen hebben inmiddels bepalingen in hun reglement opgenomen, maar uiteindelijk zal de rechter beoordelen of deze standhouden.
Verduidelijking van het solidariteitsbeginsel
Minister Van Hijum geeft daarnaast aan dat het wenselijk is om de reikwijdte van ‘geen premie, wel recht’ bij schijnzelfstandigen verder te verduidelijken. Dit biedt pensioenfondsen en rechters extra houvast.
In de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel Wet verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties (VBAR) staat nu opgenomen dat het solidariteitsbeginsel mogelijk niet geldt wanneer de schijnzelfstandige zélf de keuze heeft gemaakt om als zelfstandige te werken.