Handreiking: Van schatbare waarde. Fair pay in de lokale creatieve en culturele sector.
10 oktober 2024
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten en Platform ACCT publiceerden deze zomer de handreiking Van schatbare waarde. Fair pay in de lokale creatieve en culturele sector.
Cultuur zou voor alle inwoners aantrekkelijk, bereikbaar en toegankelijk moeten zijn, zo stelt de VNG in de propositie ‘Samen cultuur borgen'. Cultuur is een essentieel onderdeel van de lokale voorzieningen, en voor het borgen ervan is commitment en inspanning nodig. De VNG wil met de handreiking onderstrepen dat cultuuraanbod serieus nemen ook betekent makers eerlijk belonen. Juist de lokale overheid, als grootste financier, moet aan de slag gaan met een eerlijk cultureel speelveld. En dat hoeft niet meteen groots en meeslepend. Dat kan met verschillende acties, die hebben de VNG en platform ACCT samen in kaart gebracht.
Platform ACCT
Platform ACCT werkt aan het versterken van de arbeidsmarkt in de culturele en creatieve sector. Een belangrijke leidraad is de Fair Practice Code. In het programma fairPACCT wordt deze code samen met belanghebbenden aan zogenaamde ‘ketentafels’ vertaald naar concrete richtlijnen voor fair pay in specifieke deelsectoren. Gemeenten zijn voor deze ketentafels vaak een belangrijke doelgroep bij de toepassing van de producten die zij ontwikkelen. Als subsidiënt, maar ook in andere rollen zoals vergunningverlener of als opdrachtgever en maakt duidelijk dat fair pay niet ophoudt bij de grenzen van het culturele domein. De handreiking geeft context, argumenten en inzicht voor een aanpak die lokaal past en bijdraagt aan een gezonde en duurzame culturele beroepspraktijk.
In kaart brengen van verplichtingen en financiële vertaling
Het principe van fair pay is niet vrijblijvend. De cao’s voor een aantal deelsectoren maken eerlijke beloning voor een aantal organisaties in de culturele sector verplicht. Dankzij de samenwerking met platform ACCT voorziet de handreiking inzicht in die cao’s en fair pay-praktijkinstrumenten van fairPACCT. Ze spelen een rol wanneer de gemeente optreedt als subsidieverstrekker. Maar fair pay komt ook aan bod in andere rollen van de gemeente: als werkgever, investeerder/garantsteller, aanbesteder/opdrachtgever, als inrichter van externe beoordeling, als facilitator of verhuurder, etc. De rollen lichten wij verder toe in de handreiking.
Bestuurlijke afspraken en rijksbeleid maken dat fair pay eigenlijk al een verplichting is, ook voor gemeenten. Het helpt enorm als die gemeenten de sector kunnen verwijzen naar de praktijkinstrumenten.
De handreiking geeft ook uitleg over de kosten van de verplichting rond fair pay. Het is een spannende ontwikkeling, want bij een gelijkblijvend budget kan fair pay ten koste gaan van het cultuuraanbod. Andere financiële bronnen zijn voor de culturele sector vaak lastig te vinden en zijn niet structureel. De financiën moeten nu eenmaal uit de lengte of breedte komen.
Blijvend in gesprek
In de Prinsjesdag brief over de cultuursubsidies stelt de minister van OCW dat de mate waarin gemeenten en provincies bijdragen aan lokale makers en instellingen een belangrijke basisvoorwaarde is voor een voedingsbodem waaruit initiatieven kunnen ontstaan die in aanmerking komen voor financiering door het rijk.
De minister juicht de inspanningen van mede overheden om ook een bijdrage te leveren hierop toe en verwijst naar deze handreiking. Ook geeft de minister aan in gesprek te willen blijven met gemeenten. Dit gesprek is nodig, ook als het gaat over het (financieel) mogelijk maken van fair pay in de lokale culturele en creatieve sector.