Mag je personeel verplichte vakantiedagen laten opnemen?

Verplicht vakantiedagen opnemen

Mogen jullie een werknemer verplichten om vakantiedagen op te nemen? Nee, jullie mogen niet zomaar vakantiedagen opleggen en inroosteren, bijvoorbeeld als jullie tijdelijk geen werk hebben voor jullie werknemers. Een werknemer mag in principe zelf bepalen wanneer hij zijn vakantiedagen opneemt. Toch zijn er een paar uitzonderingen.

Verplichte vrije dagen aanwijzen

In sommige gevallen mogen jullie wel ieder jaar een aantal verplichte vrije dagen aanwijzen. Bijvoorbeeld als jullie organisatie gesloten is tijdens de vakantie. Dit moet dan wel vooraf zijn vastgelegd in de cao of jullie moeten dit zelf vastleggen in de arbeidsovereenkomst met jullie werknemer. Daarin moet dus al zijn aangekondigd dat jullie als werkgever verplichte vrije dagen kunnen aanwijzen en hoeveel. Een werknemer gaat daarmee akkoord bij ondertekening van de arbeidsovereenkomst.

Cao NPF

In de CAO Nederlandse Poppodia en -Festivals staat bijvoorbeeld:

• Werknemer is per vakantiejaar verplicht tenminste 2 weken en heeft het recht tenminste 3 weken aaneengesloten vakantie op te nemen (met inachtneming van het bepaalde in lid 2 van dit artikel).
• Werkgever is gerechtigd uiterlijk in januari van het betreffende jaar een collectieve aaneengesloten vakantieperiode van minimaal 2 weken vast te stellen. Binnen de collectief vastgestelde vakantieperiode dient werknemer minimaal 2 weken vakantie op te nemen. Bij werkgevers waar een personeelsvertegenwoordiging is gekozen, is instemming van de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging vereist.

Lees meer hier.

De verplichte vrije dagen die jullie aanwijzien gaan af van het saldo aan vakantiedagen van jullie werknemers. Vaak is een verplichte vrije dag een dag na een feestdag, zoals de vrijdag na Hemelvaartsdag. Dit soort vrije dagen gelden meestal ieder jaar en vormen een vast onderdeel in een cao of arbeidscontract.

Hoeveel verplichte vrije dagen vastleggen?

Er is geen wettelijk maximum aan het aantal verplichte vrije dagen dat jullie mogen opleggen. In sommige sectoren wordt de periode van bijna alle vrije dagen vastgelegd, denk maar aan de bouw (bouwvak) of het onderwijs (schoolvakanties). Dat zijn collectieve vakanties. Het is wel handig om jullie werknemers in ieder geval nog een paar vrij in te vullen vakantiedagen te geven, zodat zij tussendoor vrij kunnen nemen wanneer ze dat graag willen.

Verplichte vrije dagen aankondigen

Jullie moet zulke verplichte vrije dagen ruim van tevoren aankondigen, zodat werknemers er op tijd rekening mee kunnen houden. Doe dit bijvoorbeeld voor aanvang van een nieuw jaar. Het is niet verboden om hier later in het jaar nog mee te komen, maar dat is niet echt netjes richting  jullie werknemers.

Loon betalen tijdens verplichte vrije dagen

Een verplichte vakantiedag is uiteraard wel een betaalde vrije dag. Net als bij andere vakantiedagen betalen jullie het loon gewoon door. Jullie mag jullie werknemers niet opleggen een dag onbetaald verlof te nemen, tenzij ze daar zelf om vragen of expliciet mee akkoord gaan.

Zijn feestdagen verplicht vrije dagen?

Jullie hoeven op erkende feestdagen, zoals met Pasen en Kerst, niet verplicht vrij te geven, tenzij dat in de cao of arbeidsovereenkomst is vastgelegd (cao NPF). Deze dagen zijn wel officiële vrije dagen, maar in bijvoorbeeld de horeca en detailhandel wordt toch vaak gewerkt. Ook is het niet bij wet vastgelegd dat werknemers op deze dagen extra loon krijgen. Controleer ook hiervoor je arbeidsovereenkomsten.

Feestdagen vastleggen

Als er geen cao van toepassing is i, dan mogen jullie  zelf bepalen op welke feestdagen jullie werknemers vrij zijn. Een lijst met feestdagen kunnen jullie van tevoren vastleggen in de arbeidsovereenkomst of in een personeelshandboek. Vooraf afgesproken feestdagen gaan niet af van de vakantiedagen die jullie werknemer ieder jaar heeft. Het zijn extra vrije dagen.

Wettelijke vakantiedagen verplicht

Voor vakantiedagen gelden een aantal belangrijke regels. Zo moeten jullie een aantal wettelijke vakantiedagen geven, namelijk vier keer het aantal uren dat iemand per week werkt. Daarnaast kunnen jullie ervoor kiezen extra vakantiedagen te geven. Dat zijn bovenwettelijke vakantiedagen. Jullie werknemers mogen zelf bepalen wanneer ze wettelijke en bovenwettelijke vakantiedagen opnemen, tenzij jullie  dus verplichte vakantiedagen hebben afgesproken.

Andere opties om vrije dagen te geven

Jullie mogen jiullie werknemers ook een extra vrije dag of pretverlofdag geven. Dat is een mooie secundaire arbeidsvoorwaarde. Jullie kunnen dit eventueel doen in plaats van een cadeau, kerstpakket, borrel of diner. Een pretverlofdag is een dag die buiten de regeling van feestdagen of vakantiedagen valt. Jullie kunnen er ook voor kiezen om jullie personeel bijvoorbeeld een dagje vrij te geven als jullie organisatie 10, 20, 30, 50 jaar bestaat.

Veel gestelde vragen

Wat zegt de wet over verplichte vakantiedagen?

Volgens de wet heeft iedere werknemer recht op een aantal vakantiedagen. Per jaar is dat vier keer het aantal dagen dat hij wekelijks werkt.

Wanneer mogen jullie verplichte vakantiedagen opleggen?

Een werknemer mag zelf bepalen wanneer hij vakantie opneemt, tenzij er bepaalde verplichte vrije vakantiedagen zijn vastgelegd in de cao of arbeidsovereenkomst. Bijvoorbeeld een periode aan collectieve vrije dagen tijdens een periode dat jullie organisatie gesloten is, zoals tijdens de bouwvak of schoolvakanties.

Moeten jullie een vakantie-aanvraag goedkeuren?

Een vakantieaanvraag van jullie werknemer moeten jullie in principe goedkeuren, tenzij er zwaarwegende organisatiebelangen zijn. Dat moeten jullie kunnen aantonen. Probeer altijd in goed overleg met jullie  werknemer naar een oplossing te zoeken. Zorg er in ieder geval voor dat deze persoon vakantiedagen op een ander moment kan opnemen.

Wanneer moeten jullie wettelijke vakantiedagen uitbetalen?

Alleen als jullie werknemer uit dienst gaat moeten jullie de overgebleven wettelijke vakantiedagen uitbetalen. In andere gevallen mogen wettelijke vakantiedagen niet worden uitbetaald. Bovenwettelijke vakantiedagen mogen jullie  wel tussentijds uitbetalen, als jullie  werknemer daarom vraagt. Maar jullie zijn niet verplicht dit te doen.