Strategic Management Centre
Nieuw whitepaper over bestuur en toezicht in de culturele sector
18 december 2025
Recent is het whitepaper De onraad van toezicht verschenen, een verkennend onderzoek naar de werking van de Governance Code Cultuur en de praktijk van bestuur en toezicht bij culturele organisaties.
Het document is opgesteld door Sjarel Ex, Jaap van Manen en Mark Michaela en is bedoeld als aanzet tot een bredere sectorbrede discussie over goed bestuur. Alhoewel sectorbreed, het lijkt erop dat er met niemand uit de VNPF-achterban is gesproken. De auteurs signaleren dat incidenten en patstellingen in bestuurskamers van culturele organisaties geen uitzonderingen zijn, maar regelmatig voorkomen. In gesprekken met bestuurders en toezichthouders uit onder meer de podium- en museumsector constateren zij dat de Governance Code Cultuur in de praktijk wisselend wordt toegepast, soms onvoldoende houvast biedt en niet altijd effectief is in het voorkomen of oplossen van conflicten.
Waar gaat het whitepaper over?
Het whitepaper analyseert de werking van bestuur en raden van toezicht in culturele organisaties en benoemt structurele knelpunten, zoals:
- de machtsverhouding tussen bestuur en toezicht;
- het functioneren van de raad van toezicht als werkgever, klankbord en toezichthouder;
- het belang van onderling vertrouwen, rolvastheid en professionaliteit;
- de beperkte mogelijkheden om patstellingen te doorbreken;
- de rol van subsidiërende overheden, die wel invloed hebben maar nauwelijks zijn verankerd in de code.
Op basis hiervan doen de auteurs aanbevelingen voor verbetering van de praktijk én voor een herziening van de Governance Code Cultuur zelf.
Waarom is dit relevant voor VNPF-leden?
Veel VNPF-leden werken binnen een governance-structuur met een raad van toezicht en zijn gehouden aan de Governance Code Cultuur. Het whitepaper biedt misschien herkenbare reflecties op de dagelijkse praktijk van podium- en festivalorganisaties, waar artistieke vrijheid, maatschappelijke opdracht en zakelijke verantwoordelijkheid samenkomen. De analyse en aanbevelingen kunnen helpen bij:
- het versterken van de samenwerking tussen bestuur en toezicht;
- het voeren van het goede gesprek over rollen en verantwoordelijkheden;
- het voorkomen van escalaties en bestuurlijke patstellingen;
- het scherper positioneren van de organisatie richting toezichthouders en overheden.
Het document kan daarmee relevant leesmateriaal zijn voor directeur-bestuurders, leden van raden van toezicht en iedereen die zich binnen de sector bezighoudt met governancevraagstukken.