Nieuwe handreiking helpt gemeenten bij voorbereiding op crisissituaties

• Ontdek hier direct de handreiking.

Waarom is dit mogelijk relevant voor VNPF-leden?

Voor podia en festivals is de nieuwe VNG-handreiking indirect relevant. Gemeenten zien culturele infrastructuur steeds vaker als maatschappelijke infrastructuur, waardoor podia of festivals in crisistijd kunnen worden ingezet voor informatieverstrekking of als opvangpunt. Omdat festivals afhankelijk zijn van vergunningverlening door gemeenten en veiligheidsregio’s, kan de nadruk op crisisweerbaarheid bovendien leiden tot strengere eisen in de vergunning, bijvoorbeeld op het gebied van noodplannen, crowd control of back-upvoorzieningen bij langdurige stroomuitval. Ook de ontwikkeling van noodsteunpunten is hierbij van belang: grote en bekende locaties, zoals poppodia, liggen voor de hand om in te zetten als informatie- en hulppunten, wat overleg over verantwoordelijkheden, kosten en risico’s noodzakelijk maakt. Daarnaast benadrukt de VNG samenwerking met maatschappelijke organisaties, waarbij podia en festivals expliciet gezien kunnen worden als partners in lokale weerbaarheid. Ten slotte kan dit ook gevolgen hebben voor financiering en legitimatie: gemeenten die subsidie verstrekken zullen de bijdrage van culturele instellingen aan de weerbaarheid van de samenleving mogelijk nadrukkelijker meewegen.

De gevolgen van een (langdurige) crisis worden uiteindelijk lokaal gevoeld, bij inwoners, bedrijven en instellingen en juist daarom spelen gemeenten een sleutelrol in het versterken van de maatschappelijke weerbaarheid en veerkracht . Gemeenten hebben bovendien wettelijke taken tijdens crises, zoals op het gebied van bevolkingszorg waaronder crisiscommunicatie. Maar ook in de preventieve en nazorgfase spelen gemeenten een belangrijke rol.

De VNG benadrukt dat gemeenschappen het best voorbereid zijn op crises als gemeenten intensief samenwerken met andere overheden, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. Goede bekendheid tussen inwoners en lokale bestuurders vergroot het onderlinge vertrouwen, wat belangrijk is in crisissituaties.

Eigen lokale context

In de handreiking staan 41 concrete maatregelen, verdeeld over verschillende crisisfases zoals de koude periode, de eerste 72 uur van een crisis en de nafase. Gemeenten krijgen adviezen over het waarborgen van vitale voorzieningen zoals drinkwater, voedsel en elektriciteit, maar ook over het behoud van democratische processen – bijvoorbeeld het doorgaan van verkiezingen en besluitvorming tijdens langdurige stroomuitval of andere verstoringen. De maatregelen zijn voorzien van achtergrondinformatie en suggesties voor samenwerking, en gemeenten worden gestimuleerd om deze adviezen te vertalen naar hun eigen lokale context. Door proactief te investeren in hun crisisorganisatie en de betrokkenheid van inwoners, kunnen gemeenten sneller en adequater reageren op noodsituaties.

Noodsteunpunten

Een van de maatregelen die al wat verder is uitgewerkt is, is de ontwikkeling van noodstandpunten als onderdeel van een landelijk netwerk om de maatschappelijke weerbaarheid bij crisissituaties te vergroten. In samenwerking met het Veiligheidsberaad en de VNG worden zowel regionale coördinerende als lokale steunpunten opgezet, vaak op bekende locaties in wijken, waar inwoners in crisistijd terechtkunnen voor informatie en hulp. In het najaar van 2025 starten in elke veiligheidsregio pilots om het netwerk te testen en te bepalen welke functies en diensten haalbaar zijn. De resultaten van deze pilots worden medio 2026 geëvalueerd en verder uitgewerkt.