Onderzoeksrapport ‘Cultuurcoaches onder de loep’

Het LKCA deed onderzoek bij  gemeenten. Hoe zetten zij de cultuurcoaches in? Welke kansen en uitdagingen zien zij? Welke wensen hebben ze voor de toekomst?

• Ga hier direct naar de publicatie vean het onderzoek.

Cultuureducatie – De onderzoeksresultaten én aanbevelingen voor het vervolg van de regeling lees je in  het rapport ‘Cultuurcoaches onder de loep’.

Cultuurcoach in de praktijk
Het LKCA onderscheidt twee typen cultuurcoaches: de een werkt in en rondom school, de ander in de wijk. Werkzaamheden die cultuurcoaches binnen school doen zijn veelal adviserend en ondersteunend van aard. De focus lijkt steeds meer op participatie te liggen. Veel cultuurcoaches organiseren (ook) naschools aanbod of zoeken de interne verbinding met naschoolse activiteiten. Bij dat naschoolse aanbod vinden ze het belangrijk om wijkgericht te werken.

Cultuurcoaches in de wijk zijn voornamelijk verbindend bezig. Zij richten zich doorgaans op basisschoolkinderen als het een naschools aanbod betreft en op specifiekere doelgroepen als ze niet gelieerd zijn aan de basisschool. Cultuurcoaches zijn (nog) nauwelijks actief binnen het voortgezet onderwijs.

Waar de meeste fte voor 2019 zich nog in en rondom school bevond, is er – sinds de verbreding in 2019 – een beweging gaande in de richting van het sociaal domein. De voornaamste doelgroepen die genoemd worden zijn (kwetsbare) jongeren of (kwetsbare) ouderen. De focus lijkt op welzijn te liggen, want er worden maar weinig zorgpartners genoemd.

Positionering van de cultuurcoach
De breed interpretabele doelen van de BRC (= Brede Regeling Combinatiefuncties) maken dat de inzet van cultuurcoaches per gemeente verschilt. Het LKCA ziet dat gemeenten moeite hebben duidelijke doelen voor cultuurcoaches te formuleren en hen een duidelijke opdracht mee te geven. Ook hebben ze moeite om die doelen duidelijk onderscheidend te maken van ander beleid, zoals interne cultuurcoördinatoren of CmK. Opvallend is dat respondenten vooral praten over (het bereiken van) doelgroepen i.p.v. doelstellingen. Die onduidelijke opdracht en rolverdeling maakt het voor zowel aanbieders als partners (bijv. scholen) moeilijk om te bepalen bij wie ze aan kunnen kloppen voor welke ondersteuning. 

Een andere uitdaging die we zien is het beperkte aantal fte. Vooral bij de kleinere gemeenten is het totaal aantal fte voor de cultuurcoach laag (minder dan 0,5 fte). Alle respondenten zien graag een verhoging van het aantal fte voor (bestaande) cultuurcoaches. Inhoudelijke argumenten zijn dat de vraag van onder meer amateurkunstverenigingen, mede door corona, is toegenomen en dat er kansen liggen voor samenwerking met het sociaal domein. Organisatorische argumenten zijn dat het beperkte aantal fte en het lage normbedrag het lastiger maken om vaste krachten te vinden.

De regeling levert een ongelijk aantal fte sportcoaches -en cultuurcoaches op. Dat geeft een concurrentiegevoel. Er gaan in verhouding aanmerkelijk meer fte naar sport en bewegen. Het domein sport en bewegen lijkt minder breed te zijn dan de culturele sector. Organisaties en structuren binnen de sportwereld zijn daardoor overzichtelijker, wat het werk van de sportcoach ook overzichtelijker maakt.

Samen optrekken betekent een groter bereik onder inwoners. Opvallend is dat beleidsmedewerkers cultuur, op een enkeling na, geen andere collega’s uit de gemeentelijke organisatie zelf als samenwerkingspartner noemen, bijvoorbeeld op het gebied van sport, sociaal domein of zorg.

Aanbevelingen
De aanbevelingen in het rapport richting zich tot het landelijk beleid en de VNG, de gemeenten zelf en de landelijke/regionale ondersteuners. 

Landelijk beleid
Stel meer geld beschikbaar om het aantal fte voor cultuur te kunnen verhogen. Werk met een realistisch normbedrag, zodat de Fair Practice Code kan worden toegepast. Geef meer duidelijkheid over wat onder welke regeling geregeld wordt. Bied meer ondersteuning bij lokale invulling. Tenslotte is er behoefte aan beïnvloeding van de beeldvorming.

Lokaal beleid
Breid het aantal uur per cultuurcoach uit en maak hun werk zichtbaarder. Zorg voor afstemming binnen de gemeente, bijvoorbeeld door een gezamenlijk plan. Koppel activiteitenbudget aan de cultuurcoach. En zorg ervoor dat cultuurcoaches een goede afspiegeling zijn van de maatschappij om (groepen) inwoners beter te bereiken.

Landelijke en regionale ondersteuners
Bied tools tijdig en intensief aan. Bied intervisiemomenten over de inzet van cultuurcoaches. Bied inspiratie door best practices te delen, ook uit de sport. Bied lokale ondersteuning op basis van behoeften.