Onderzoeksrapport ‘Geven en werven in de culturele sector in Nederland, 2011-2020’ gepubliceerd

De cultuursector in Nederland werft steeds meer inkomsten uit particuliere bronnen en is steeds ondernemender, maar blijft sterk afhankelijk van overheidssubsidie.

Dit blijkt uit een onderzoek van het Centrum voor Filantropische Studies van de Vrije Universiteit Amsterdam, in opdracht van het Ministerie OCW, naar veranderingen in het geefgedrag en de inkomsten van culturele instellingen die geregistreerd zijn bij de belastingdienst als 'culturele ANBI’s'. In het onderzoek zijn gegevens geanalyseerd over giften aan cultuur door Nederlandse huishoudens, bedrijven, fondsen en loterijen en gegevens over de inkomsten van culturele instellingen in Nederland, in de periode 2011-2020, na de invoering van de Geefwet.

De belangrijkste onderzoeksresultaten op een rij:

• Cultuur is in Nederland niet zo’n populair doel om aan te geven. Maar één op de tien huishoudens geeft aan cultuur. Het aandeel van cultuur in de totale giften is nagenoeg gelijk is gebleven sinds 2011. Vermogende huishoudens geven vaker aan cultuur, maar zijn dat de afgelopen jaren juist minder gaan doen. Opvallend is dat onder vermogende huishoudens het gebruik van de giftenaftrek wél is gestegen, maar de giften aan cultuur niet.
   
• De afhankelijkheid van subsidies van de culturele instellingen die aan het onderzoek hebben deelgenomen is in 2019 nog altijd groot. Dit was al zo voordat de effecten van de corona pandemie optraden. De financieringsmix van culturele instellingen is daarmee niet evenwichtiger geworden sinds de invoering van de Geefwet en de bezuinigingen. De onderzoekers zien grote verschillen tussen kleine en grote culturele instellingen in de herkomst en diversiteit van hun inkomsten.
   
• Culturele instellingen die aan het onderzoek hebben deelgenomen zijn ondernemender geworden. Deze instellingen zijn naar eigen zeggen vooral innovatiever geworden. Ook de houding van culturele instellingen ten opzichte van onafhankelijkheid van de overheid en het samenwerken met het bedrijfsleven zijn positiever geworden. De onderzoekers zien dat met name de grotere culturele instellingen ondernemender zijn en dat ondernemende instellingen meer inkomsten verwierven uit verschillende bronnen.
   
• Het onderzoek wijst uit dat de corona pandemie de inkomsten, uitgaven en activiteiten van culturele instellingen heeft verstoord. De inkomsten uit publieksactiviteiten en indirecte inkomsten zoals horeca en verhuur zijn onder culturele instellingen sterk afgenomen. Fondsenwerving blijkt geen reddingsboei, omdat sponsorinkomsten en private inkomsten weinig vervangende inkomsten hebben genereerd. Subsidies blijken wél een bron van stabiliteit te zijn voor veel culturele instellingen in 2020. Culturele instellingen blijken veerkrachtig te zijn in het aanbieden van nieuwe of aangepaste activiteiten, maar minder veerkrachtig wanneer het aankomt op het generen van vervangende inkomsten of het verlagen van uitgaven.

Download hier het hele rapport.