Open brief: zonder cultuur geen nieuw Europa!

Auteurs als Geert Mak, Abdelkader Benali, cultuurprofessionals en politici roepen het kabinet op om minstens 2 procent uit het Europese Herstelfonds te reserveren voor kunst en cultuur.

Nederland heeft recht op 6 miljard euro uit Brussel, waarvan 2 procent (120 miljoen) geoormerkt zou moeten worden voor cultuur. Dat is door het Europees Parlement afgesproken, maar lijkt in Nederland onder het tapijt te zijn geschoven. Het woord cultuur staat niet eens in de Nederlandse aanvraag. 

Jonge kunstenaars, filmers, muzikanten, schrijvers en andere nieuwdenkers verzuipen door de gevolgen van de Corona-crisis. Opdrachten vallen weg en er is weinig ruimte voor nieuwe initiatieven. Een hele generatie creatieve talenten lijkt verloren te gaan. Het Europees Herstelfonds – NextGenerationEU genoemd – is bedoeld om lidstaten te helpen de economische klap van de pandemie op te vangen én om de samenleving grondig te vernieuwen door groene transities en digitalisering. Jonge kunstenaars kunnen innovatieve wegen wijzen die we juist nu zo hard nodig hebben.

Nederland moet volgens een motie van het Europees Parlement twee procent van het Herstelfonds oormerken voor vernieuwende kunst- en cultuurprojecten. Dat zijn 120 miljoen euro van de 5,9 miljard waar Nederland recht op heeft. Maar het woordje ‘cultuur’ staat niet in de aanvraag, die klaarligt om door het nieuwe kabinet verzonden te worden naar Brussel. Frankrijk, Oostenrijk, Italië en andere EU landen hebben de twee procent al lang toegekend aan hun creatieve toekomstdenkers.

Nederland is het laatste land dat zijn plannen voor herstel nog moet indienen. In de komende weken moet de politiek worden gemobiliseerd om kunst en cultuur alsnog in de aanvraag te verankeren. Net zoals de Green Deal van Eurocommissaris Timmermans de samenleving fundamenteel moet hervormen op het terrein van het klimaat, bepleit de cultuursector een Cultural Deal waarmee cultuur structureel en systematisch deel uit gaat maken van de Europese vernieuwingsagenda.

De wereld heeft goede ervaringen met de helende werking van creatieve projecten in crisistijden. Denk aan de cultuurprojecten in de befaamde New Deal, die Amerika in de jaren ‘30 uit het slop van de grote depressie moest trekken. De Roosevelts zorgden er toen voor dat naast infrastructurele en sociale projecten, onder meer honderden jonge schrijvers en kunstenaars het hele continent over konden trekken om met het Writer’s Project verslag te doen van de gevolgen van de crisis. Dit leverde niet alleen wereldberoemde schrijvers op als John Steinbeck, maar zorgde ook voor gedeelde waarden, verbinding en samenhang in een door de crisis gebroken land. Bij vele crises, rampen en oorlogen sindsdien blijkt steeds weer de helende, troostende en verzoenende kracht die cultuur biedt.

Kunst- en cultuurmakers roepen het al maanden: geen wederopbouw na de pandemie zonder aandacht voor cultuur en de positie van kunstenaars! Zij leveren de ideeën en creatieve concepten voor een toekomstbestendig Europa. Op 29 augustus, tijdens het Paradisodebat in Amsterdam, treffen politici en kunst- en cultuurmakers elkaar in een kritische dialoog. De nu ‘onzichtbare’ 120 miljoen uit het Europese Herstelfonds staan op de agenda. Gaat Nederland zich houden aan de Europese afspraken?

Ursula von der Leyen lanceerde in Brussel het Nieuw Europees Bauhaus, een groot project voor stedelijke openbare ruimtes, waarbij zij de werelden van architectuur, cultuur, nieuwe technologie en burgerschap wil laten samenwerken. Kunst- en cultuurmakers moeten volgens haar volop meedenken in groene transities en digitalisering, de twee sleutelbegrippen in het Europees Herstelfonds die de weg uit de crisis moeten wijzen. Maak dit nu ook mogelijk in Nederland door net als in andere EU-landen tenminste twee procent van het Herstelfonds te reserveren voor kunst en cultuur!