Opinie – Actieve cultuurdeelname belangrijk voor mentale gezondheid jongeren

De mentale gezondheid van meisjes is de afgelopen vier jaar sterk verslechterd, aldus de belangrijkste conclusie uit het rapport Health Behaviour in School-aged Children, dat half september werd gepresenteerd.

Ook onder jongens is de mentale gezondheid gedaald.

Zowel actieve als passieve cultuurparticipatie kunnen bijdragen aan het verminderen van stress en de persoonlijke ontwikkeling van jonge mensen. Naar aanleiding van een metastudie waarin 900 wetenschappelijke onderzoeken werden geanalyseerd riep de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in 2019 al op om meer te investeren in culturele interventies in de gezondheidszorg. Cultuur geeft houvast en biedt perspectief. Daarnaast is het een belangrijke manier om je persoonlijk te uiten en in contact te staan met anderen. 

Onderzoek
Het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) deed in 2021 onderzoek naar de werkzame elementen van culturele activiteiten voor jongeren. Hieruit bleek dat het belangrijk is dat bij cultuurbeoefening niet de problemen, maar de mogelijkheden van jongeren centraal staan. Daarnaast is er veel ruimte voor eigen inbreng, zelfexpressie en exploratie. Een mooi voorbeeld hiervan is de Nederlandse hiphopcultuur. Deze subcultuur met eigen taal en eigen kledingstijl is niet meer weg te denken uit de leefwereld van jongeren. Cultuurparticipatie bevordert ook het groepsgevoel. Denk daarbij bijvoorbeeld aan vormen van immaterieel erfgoed, zoals de Nederlandse corsocultuur (ingeschreven op de Unesco Representatieve Lijst van het Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid), waarbij jaarlijks 75.000 vrijwilligers van alle leeftijden samenwerken om deze traditie in stand te houden. De positieve effecten van cultuurdeelname op ons welzijn worden ook onderstreept in de onlangs verschenen Hoofdlijnenbrief cultuur 2022 van staatssecretaris Cultuur en Media, Gunay Uslu. 

Samen met onderwijs vormt cultuur de ruggengraat van menselijke ontwikkeling. Toch wordt cultuur bij de oplossing van maatschappelijke problemen onderschat als instrument. Vaak wordt alleen de ‘beste’ technische of bestuurlijke oplossing gezocht, maar dat is te beperkt. Cultuur draait om onze menselijkheid en kan daarom noodzakelijke veranderingen in gang helpen zetten, of deze beter maatschappelijk geaccepteerd krijgen. 

Mondiacult
Eind september komt op initiatief van Unesco nagenoeg de hele wereld samen om hierover te praten. Tijdens de wereldconferentie Mondiacult (28-30 september in Mexico) bezinnen alle 193 lidstaten zich op de vraag hoe cultuurbeleid kan bijdragen aan de realisatie van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties (SDG’s). Unesco zet in op een volledige integratie van cultuur bij het vaststellen van de inclusieve- en duurzame ontwikkelingsagenda voor na 2030. In de huidige agenda is cultuur slechts als subdoel opgenomen. Ik hoop van harte dat de conferentie de opmaat zal zijn voor de noodzakelijke prominente plek voor cultuur in beleidsvoornemens en bij de aanpak van problemen die onmiddellijke aandacht behoeven. Wij kunnen onze jongeren niet in de steek laten!