OR moet alert zijn bij gebruik van Artificial Intelligence

13 februari 2025

Steeds meer organisaties in Nederland maken gebruik van Artificial Intelligence (AI), blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

Dit brengt kansen met zich mee, maar ook uitdagingen voor de ondernemingsraad (OR). AI-systemen kunnen namelijk persoonsgegevens verwerken en arbeidsrisico’s met zich meebrengen. Daarom is het belangrijk dat de OR scherp let op de invoering en toepassing van AI binnen de organisatie.

AI-gebruik groeit snel

In 2022 maakte gemiddeld 16% van de organisaties met 10 of meer werkzame personen gebruik van AI-technologieën zoals spraakherkenning, machine learning en robot-ondersteunde procesautomatisering. In 2021 was dat nog 12%. Hoe groter de organisatie, hoe vaker AI wordt ingezet:

10-20 medewerkers: 10% (2019: 8%)
20-50 medewerkers: 15% (2019: 12%)
50-100 medewerkers: 24% (2019: 16%)
100-250 medewerkers: 29% (2019: 23%)
250-500 medewerkers: 40% (2019: 33%)
500 of meer medewerkers: 51% (2019: 45%)

OR heeft advies- en instemmingsrecht bij AI

Wanneer een bestuurder AI wil invoeren, valt dit onder belangrijke technologische vernieuwingen en investeringen. Dit betekent dat de OR adviesrecht heeft op basis van artikel 25, lid 1h en k van de Wet op de ondernemingsraden (WOR)

Bovendien, als AI-systemen persoonsgegevens verwerken (zoals gezichts- of spraakherkenning voor toegangscontrole), is er sprake van een regeling die onder het instemmingsrecht van de OR valt.

Privacy, regels en arbeidsrisico’s bij AI

De OR heeft een belangrijke rol in het waarborgen van de privacy van medewerkers. AI-toepassingen moeten voldoen aan de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) en nieuwe Europese regelgeving zoals de AI-act. Of een organisatie voldoet aan de AVG, is te controleren in 9 stappen.

Daarnaast brengt AI nieuwe arbeidsrisico’s met zich mee, zoals psychische belasting en werkdruk. Deze risico’s moeten worden opgenomen in de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) en het plan van aanpak. Ook hier heeft de OR instemmingsrecht.

Werknemers moeten AI-geletterd zijn vanaf 2025

Een andere ontwikkeling is dat werknemers per 2 februari 2025 AI-geletterd moeten zijn. Dit betekent dat organisaties verantwoordelijk worden voor scholing en bewustwording rondom AI-gebruik op de werkvloer

Conclusie: OR moet proactief meedenken

AI biedt kansen, maar vraagt ook om een zorgvuldige invoering. De OR kan een belangrijke rol spelen bij het bewaken van privacy, arbeidsvoorwaarden en risico’s. Door goed op de hoogte te zijn van regelgeving en instemmingsrechten, kan de OR bijdragen aan een verantwoorde inzet van AI binnen de organisatie.