Thuiswerken: waarvoor is de werkgever verantwoordelijk en aansprakelijk?

De Wet werken waar je wilt komt er voorlopig niet. Maar thuiswerken blijft. Wat brengt dat voor Arbo-verplichtingen en risico’s voor aansprakelijkheid met zich voor de werkgever?

De zorgplicht van de werkgever voor de thuiswerkplek is beperkter dan de arboverplichtingen die binnen een kantoor- of fabrieksruimte gelden. De werkgever moet er wél voor zorgen dat de werknemer een ergonomisch ingerichte werkplek heeft. Dat betekent zorgen voor een goed en groot genoeg bureau, een verstelbare bureaustoel, een goed afgesteld beeldscherm en bijbehorende hulpmiddelen. “Zorgen voor” betekent niet dat de werkgever alles (nieuw) moet aanschaffen voor de werknemer, als de werknemer al een ergonomisch goed ingerichte werkplek heeft. Het gaat er om dat de werkgever moet vaststellen of en dat de werknemer thuis een goede werkplek heeft.

Controle thuis
Die zorgplicht betekent dat de werkgever van de werknemer mag vragen om aan de hand van foto’s of filmpjes een beeld te geven van zijn of haar thuiswerkplek. Een alternatief is dat namens de werkgever een medewerker van de Arbodienst thuis bij de werknemer komt controleren of de werkplek ergonomisch verantwoord en daarmee arboproof is ingericht. Blijkt uit controle dat de werkplek niet ergonomisch verantwoord is ingericht, terwijl van de werknemer wel wordt verwacht dat hij thuis werkt, dan is de werkgever verplicht om de werknemer de juiste middelen (stoel, bureau) te geven. Als een werknemer slechts af en toe thuiswerkt, geldt de verplichting om te zorgen voor een ergonomisch ingerichte thuiswerkplek echter niet.

Kosten
De hoofdregel van de Arbowet is dat de kosten voor de inrichting van de werkplek voor rekening van de werkgever komen. Voor de werkplek op kantoor brengt de werkgever ook geen kosten bij de werknemer in rekening. In een thuiswerkregeling of thuiswerkovereenkomst kunnen echter afspraken over vergoeding van kosten voor inrichting van de werkplek worden gemaakt.

Burn out voorkomen
Net als bij werken op kantoor of in de fabriek, heeft de werkgever bij thuiswerken nóg een zorgplicht: beleid voeren dat voorkomt dat de werkdruk te hoog wordt en de werknemer een burn-out krijgt (het beperken van zogeheten psychosociale arbeidsbelasting). Immers stress en burn-out kunnen leiden tot ziekte met alle kosten van dien – loondoorbetaling tijdens ziekte en eventueel zelfs werkgeversaansprakelijkheid voor verdere schade. Zorg als werkgever bijvoorbeeld voor regelmatig (team)overleg over werkdruk, geef voorlichting over het – vooral bij thuiswerken – bewaken van de balans tussen werk en privé. Het zijn open deuren, maar ter voorkoming van eventuele aansprakelijkheid voor burn out van thuiswerkers is het belangrijk dat de werkgever kan aantonen te hebben gezorgd voor informatie en voorlichting ter voorkoming van te hoge werkdruk.

Thuiswerkregeling en thuiswerkovereenkomst
Nu thuiswerken nog enige tijd de norm zal zijn én na de coronacrisis vaker zal voorkomen, is het verstandig thuiswerkbeleid te formaliseren. Dat kan door in een thuiswerkregeling voorwaarden rond thuiswerken vast te leggen: ten aanzien van de risico’s en aansprakelijkheid, de wederzijdse arboverplichtingen, privacy-aspecten, kostenvergoedingen. Hierbij zal veelal de ondernemingsraad moeten worden betrokken. En het is van belang om thuiswerken op te nemen in de verplichte risico-inventarisatie en –evaluatie (RI&E). Om aansprakelijkheid voor thuiswerk zo veel mogelijk te voorkomen, adviseren wij nú aan de slag te gaan met thuiswerkbeleid.