Update behandeling Wet toekomst pensioenen: nog veel vragen en onduidelijkheden

8 december 2022

Minister Schouten maakte onlangs bekend dat de ingangsdatum van de Wet toekomst pensioenen opschuift naar 1 juli 2023.

In de Tweede Kamer leven nog steeds veel vragen en ook onzekerheid over het nieuwe pensioenstelsel. Het debat in de Tweede Kamer over deze wet is nog gaande. Als de Tweede Kamer met de wet heeft ingestemd, gaat die naar de Eerste Kamer. De uiterste datum van de overstap naar een nieuw pensioenstelsel - 1 januari 2027 - blijft vooralsnog onveranderd. De pensioenfondsen en verzekeraars willen over een maand al beginnen met de voorbereiding. Dat heeft minister Schouten inmiddels uitgesteld naar 1 juli volgend jaar.

Het nieuwe pensioenstelsel, vervat in de Wet Toekomst pensioenen, wordt een stelsel waarin de pensioenen meer gaan meebewegen met de beurs. Gezien de grote onzekerheid op financieel en economisch vlak en feit dat de politieke grote knopen doorhakt, wordt dat nog een spannende excercitie. Ook zijn er veel vragen over hoe de 1500 miljard aan pensioenvermogen eerlijk verdeeld kan worden.

Waarom een nieuw pensioenstelsel?

Het huidige pensioenstelsel heeft een belangrijk nadeel. Dat is als de rente al decennia lang vooral daalt. De rente speelt een doorslaggevende rol bij het mogen verhogen van de pensioenen. Dat werd de afgelopen jaren steeds lastiger uit te leggen. Economisch en op de beurs ging het goed, maar omdat de rente daalde, bleven de pensioenen bij veel fondsen stilstaan.

Ook sluit het huidige stelsel om verschillende redenen niet aan op een arbeidsmarkt die veel flexibeler is dan vroeger. Ook daar zijn aanpassingen gedaan. Zo wordt het minder nadelig om halverwege je loopbaan als zzp’er door te werken, en moeten er meer opties komen voor werkenden die nu geen aanvullend pensioen opbouwen.

Wat is het belangrijkste verschil tussen het huidige en het nieuwe stelsel?

Pensioenfondsen bewaren hun vermogen nu in één grote pot. Bij een lage rente moeten ze volgens de rekenregels meer geld in die pot houden, om zo zekerder te weten dat ze de pensioenen in de toekomst kunnen betalen. Dat betekende tot voor kort geen ruimte voor een hoger pensioen om voor inflatie te compenseren en hier en daar moest zelfs gekort worden.

Straks krijgt iedereen binnen het fonds een eigen pensioenpot. Dat is op het eerste oog een stuk overzichtelijker. Naast de pensioenpremie die je inlegt, bepalen resultaten op de beurs dan of dat potje groter wordt of juist kleiner. De rente speelt nog wel een rol, maar wat meer op de achtergrond.

Een eigen pensioenpot? Wat komt daarin?

Dat is momenteel de grote vraag. Er is niemand die het precies kan zeggen. Pensioenfondsen gaan de komende jaren uitrekenen wie welk deel van het opgebouwde pensioenvermogen in zijn of haar pot krijgt. Dat is een ingewikkelde rekensom. Omdat het nieuwe stelsel voor bijvoorbeeld veertigers nadelig uitpakt, zullen zij daarvoor gecompenseerd moeten worden met wat extra geld. Maar oudere generaties willen graag ook wat extra’s om weer te compenseren voor het koopkrachtverlies in de afgelopen karige jaren.

Een groep van tientallen oud-politici, oud-bestuurders en pensioenexperts schreef een brandbrief aan de Tweede Kamer. Ze vinden het nieuwe stelsel te complex en lastig uit te voeren voor pensioenfondsen. Ook leidt de overgang naar individuele potjes volgens de critici voor veel deelnemers tot een uitkomst die zeer ongewis is.

Heel belangrijk wordt hoe de pensioenfondsen er financieel voorstaan op het moment dat ze het vermogen verdelen. Dat bepaalt hoeveel geld er is om compensatie te geven aan de generaties die dat nodig hebben. Het kan maar één keer en de rente van dat moment bepaalt dus hoeveel geld er is. Toezichthouder DNB gaat toezien dat de verdeling op een eerlijke manier gebeurt.

Is het politiek gezien een gelopen race?

In de Tweede Kamer is er een meerderheid, want de coalitiepartijen staan erachter.

In de Eerste Kamer hebben zij geen meerderheid. Daar wordt gerekend op steun van de PvdA en GroenLinks. Eerder steunden die partijen het pensioenakkoord, maar over de uitwerking van dat akkoord in wetgeving zijn ze minder te spreken.

Wat is het alternatief?

Het niet doen, maar dan blijven de structurele problemen van het huidige stelsel bestaan. Een andere optie zou zijn om alle opgebouwde pensioenrechten in het huidige stelsel te houden en daar een streep onder te zetten. Alle premies vanaf nu vallen dan in het nieuwe pensioenstelsel.

Nadeel daarvan is dat het volgens de pensioenfondsen erg duur is om twee regelingen naast elkaar in de lucht te houden. Dat zou dan moeten tot de laatste persoon die nu pensioen opbouwt, is overleden. Ook blijft het geheel dan voor deelnemers onoverzichtelijk, wat juist een belangrijke reden is om van het huidige stelsel af te willen.

Wat betekent het nieuwe pensioenstelsel voor mij als werkgever?

Alle pensioenregelingen worden beschikbare premieregelingen. Dat is een regeling waarbij geen toezeggingen worden gedaan over de pensioenuitkomst (uitkering), maar over het geld (premie) dat werkgevers en werknemers betalen voor het pensioen. De hoogte van deze premie staat steeds voor een aantal jaar vast.

Wat betekent het nieuwe pensioenstelsel voor mij als werknemer?

Op de korte termijn verandert er nog niets voor werknemers. De overgang van de oude naar de nieuwe regels zal tussen 2023 en 2027 plaatsvinden.

De nieuwe pensioenwet moet op 1 juli volgend jaar ingaan. Fondsen hebben dan tot 2027 de tijd om hun deelnemers over te zetten.

Op de website van de Tweede Kamer vind je de actuele stand van zaken van de behandeling van het wetsvoorstel.