Wat meer uitleg over het ‘Ravijnjaar’ 2026: Gemeenten in financiële nood door Haagse keuzes
6 maart 2025
In 2026 krijgen Nederlandse gemeenten te maken met een forse korting op het gemeentefonds, zonder duidelijke onderbouwing of voorafgaand overleg
Dit ‘ravijnjaar’ is het gevolg van beslissingen in het coalitieakkoord van Rutte 4, waarin werd besloten om de financieringssystematiek van gemeenten te wijzigen. De indexering van het gemeentefonds wordt afgeschaft, en de financiering wordt teruggezet naar het niveau van 2021 plus slechts één miljard euro extra. Dit leidt tot een structurele korting van ongeveer 1,7 miljard euro per jaar.
Hier vind je meer verdieping over dit onderwerp
Historisch gezien zijn gemeenten sterk afhankelijk van het rijk voor hun inkomsten, wat de huidige situatie extra problematisch maakt. Eerdere decentralisaties, zoals die van de jeugdzorg in 2015, gingen gepaard met bezuinigingen, wat gemeenten nu al in financiële problemen brengt. Daarnaast is de ’trap op, trap af’-systematiek, die zorgde voor een koppeling tussen rijksuitgaven en gemeentelijke middelen, vervangen door een bbp-gebaseerde systematiek, wat leidt tot minder stabiele financiering.
Gemeenten zitten nu in een lastige positie. Het verhogen van lokale belastingen lijkt geen reële oplossing, omdat inwoners meer moeten betalen zonder extra voorzieningen. De Raad voor het Openbaar Bestuur adviseert eerst de financiële verhoudingen tussen rijk en gemeenten op orde te brengen voordat gemeenten meer belastingbevoegdheden krijgen.
De kern van het probleem is dat gemeenten vanaf 2026 minder geld krijgen, terwijl hun taken gelijk blijven of zelfs toenemen. Vooral de oplopende kosten in de jeugdzorg maken de situatie zorgwekkend. Gemeenten moeten nu zoeken naar oplossingen, maar zonder structurele aanpassingen van het rijk dreigt een financiële crisis op lokaal niveau.