Cultuurmonitor 2021: Coronapandemie dreun voor cultuursector

Op 14 december 2021 presenteerde de Boekmanstichting de nieuwe Cultuurmonitor met de belangrijkste data en trends in de cultuursector van het afgelopen jaar.

• Bekijk hier de 'Jaarrapportage 2021' met een introductie op de nieuwe Cultuurmonitor en een overzicht van de belangrijkste onderwerpen en ontwikkelingen in de cultuursector in 2021.
   
• Bekijk hier de domeinpagina over muziek en hier de overige domeinpagina's.
   
• Bekijk hier het Dashboard van de Cultuurmonitor. Door domeinen, thema's en indicatoren te selecteren kun je een rijke dataset over het culturele leven in Nederland verkennen en visualiseren.
   

'Mensen durven niet te plannen'
Binnen de culturele sector zijn de verliezen zwaar als gevolg van de coronapandemie. "Er is een dreun uitgedeeld aan het cultuurbezoek", zegt Jan Jaap Knol, directeur van de Boekmanstichting.

Om een helder beeld te krijgen van de impact van corona op de culturele sector, is voor het eerst een zogenoemde Cultuurmonitor gemaakt waarin alle cijfers over de sector zijn verzameld.

Met name zzp'ers op de culturele arbeidsmarkt zijn hard geraakt, zegt Knol. "Kunstenaars hebben zo'n 70 procent van hun omzet verloren. Die omzet was al niet zo hoog, dus dat heeft veel impact", zegt hij in het NOS Radio 1 Journaal.

Veel minder publiek
In alle deelsectoren zijn de cijfers negatief, blijkt uit de jaarrapportage van de Boekmanstichting. In 2020 werd ten opzichte van het jaar ervoor 60 procent minder museumbezoek genoteerd, de poppodia en popfestivals ontvingen 87 procent minder publiek en er was 56 procent minder bezoek in bioscopen en filmtheaters. Het verlies voor de culturele en creatieve sector wordt voor 2020 geschat op 2,6 miljard euro.

Volgens Knol kan het nog lang gaan duren voordat de sector herstelt, omdat het publiek nog lange tijd weg zal blijven. "Het is niet meteen weer als vanouds. Jongeren zullen smachten om er weer op uit te gaan, maar ouderen zijn voorzichtiger. Het kost tijd voordat mensen weer langer van te voren cultuurbezoek durven te plannen", aldus Knol.

Knol denkt dat grote en gesubsidieerde instellingen zoals het Rijksmuseum het zullen redden. "Zij hebben hun infrastructuur in tact kunnen houden. Maar er zijn natuurlijk veel activiteiten niet doorgegaan. Maar de forse terugval van de cultuurdeelname raakt met name de precaire positie van zzp'ers op de culturele arbeidsmarkt."

Arbeidsmarkt
De Boekmanstichting hoopt dat er meer collectiviteit onder zelfstandigen in de culturele sector ontstaat en dat de overheid rekening houdt met het financieren van goede arbeidsvoorwaarden, want er wordt veel overgewerkt en onderbetaald. "Daar komt de rijksoverheid als belangrijke financier van cultuur een belangrijke rol toe. Dat gaat om afspraken over honoraria, sociale zekerheid, pensioen, goede verzekering tegen ziektekosten. Al die aspecten zijn nu niet goed georganiseerd. Ik hoop dat met de komst van een nieuw kabinet men hierin wil investeren."