Twin transition: digitale transformatie en duurzaamheidtransitie

De samenhang tussen duurzaam en digitaal

In een ideale twin transition versterken de digitale en duurzame transities elkaar. Ze zijn toekomstgericht en beantwoorden signalen uit de maatschappij. Maar, er is ook negatieve impact van die samenhang, zoals het toenemende energieverbruik door de toepassing van IT en het gebruik van schaarse materialen voor apparatuur. Dit vergroot de milieu-impact van de digitale transformatie.

Wat kun jij doen?

Daarom is het belangrijk om spaarzamer met digitale data én hardware om te gaan, te kiezen voor groene hosting en green coding en maximale efficiency na te streven bij digitale toepassingen. Groene hosting betekent dat jouw data wordt gehost bij servers die streven naar een kleinere ecologische voetafdruk en het gebruik van hernieuwbare energie. Green coding gaat over het zo duurzaam mogelijk coderen, dus programmeren met algoritmen die een minimaal energieverbruik hebben.

Digitale transformatie kan aan de andere kant ook juist bijdragen aan de verduurzaming van de cultuursector. Door fysieke processen te vervangen door digitale, kun je bijvoorbeeld reiskilometers of printpapier uitsparen. Of je kunt de verwarming en verlichting van je gebouw efficiënter maken met behulp van sensoren en slimme software. Of digitale data gebruiken voor informatie over hoe een product recyclebaar is. Een voorbeeld is het digital product paspoort (DPP). Hier is de Europese Commissie in het kader van duurzaamheid mee bezig. Het is een systeem waarmee iedereen belangrijke informatie kan raadplegen over hoe delen van een product hergebruikt kunnen worden, of er duurzaamheidslabels aan het product zitten en waar het vandaan komt.

Green IT als standaard

Bij het starten van een digitaal project in de cultuursector zou duurzaamheid als vast onderdeel van de IT keten meegenomen moeten worden. Werken de ontwikkelaars van de digitale diensten in jouw organisatie al groen? Worden de digitale applicaties groen of grijs gehost? Werkt de softwareontwikkelaar met ‘green coding’? Is er een e-wastebeleid, of nog beter, is er nagedacht hoe de levensduur van hardware verlengd kan worden?

Kijk verder! Voorbeelden van verduurzaming door IT in andere sectoren

Minder reizen door streaming

Een zeer overtuigend voorbeeld van verduurzaming dankzij online streaming is een groot internationaal sterrenkundecongres dat in 2020 voor het eerst online plaatsvond (vanuit Leiden). In de publicatie The carbon footprint of large astronomy meetings is te lezen dat door te streamen 3000 keer minder kooldioxide uitgestoten werd dan tijdens het fysieke evenement in Lyon een jaar daarvoor. Voor zo’n uitgesproken internationaal congres is de milieuwinst van digitaal gaan onomstotelijk.

3D-ontwerpen in Product Lifecycle Management

Geen fysieke prototypes ontwikkelen, maar wel testen? In de ontwerpsector wordt gewerkt met digitale systemen voor Product Lifecycle Management (PLM). Zo wordt via een online platform samengewerkt met behulp van 3D-tools. Alle teams, afdelingen en organisaties werken in elk stadium van de product lifecycle samen aan het product, van innovatie tot upcycling, hergebruik en recycling. De digitale modellen worden getest en verbeterd tot er een product is dat écht geproduceerd kan worden. Zo hoeft een organisatie geen fysieke prototypen te maken om een ontwerp te tonen en geen materiaal te verbruiken voordat het definitieve product wordt uitgevoerd.

De digitale stad

Nog een voorbeeld van 3D-ontwerpen is de ‘digital twin stad’.

Bij het bouwen van zogenaamde digital twin steden wordt, door heel veel verschillende data te combineren, het betreffende gebied in 3D in beeld gebracht. Hierdoor kunnen allerlei variabelen in cijfers uitgedrukt worden, denk bijvoorbeeld aan: luchtkwaliteit, geluidshinder, reukoverlast, leefbaarheid, grondwater etc. Vervolgens kun je elke optie voor gebiedsontwikkeling digitaal simuleren en aflezen welke veranderingen dat oplevert in die variabelen. Dit helpt bij het voorspellen van bijvoorbeeld milieu-impact van ingrepen in een stedelijk gebied.

Digitale bladmuziek

Voor het Melbourne Symphony Orchestra (Australië) heeft Newzik onderzoek gedaan naar de CO2-uitstoot van partituren op papier in vergelijking met digitale bladmuziek op tablets. Wat bleek? Bij het gebruik van refurbished tablets met een levensduur van minstens 4 jaar levert de overstap naar digitale bladmuziek milieuwinst op. In Australië is de milieu-impact van het verschepen van papier, maar ook van hardware, groter dan bijvoorbeeld in Europa vanwege de lange afstanden. Toch is het interessant om na te gaan of en hoe digitale middelen milieuwinst kunnen opleveren.