Peiling naar afschaffen lage btw-tarief: Prijsverhogingen en vraaguitval nekken culturele en creatieve sector

Aan de peiling namen 5.100 zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) en werknemers uit de culturele en creatieve sector deel, evenals meer dan 220 organisaties en bedrijven. De hoge respons toont de bezorgdheid aan binnen de sector over de stijging van het btw-tarief van 9% naar 21%. “Cultuur is essentieel, ook voor mensen met een kleinere beurs”, aldus één van de zzp’ers.

Toegankelijkheid cultuur en media in het geding

Cultuur- en media-aanbieders benadrukken het belang van betaalbaarheid, gezien de essentiële rol die de culturele en creatieve sector speelt in het welzijn van onze samenleving en de brede welvaart van ons land. Deze fundamenten komen echter in gevaar, aldus de respondenten. Een theaterproducent licht toe: “Ik voorzie dat de toegankelijkheid van onze voorstellingen in het gedrang komt, omdat ik de prijsstijging niet uit eigen middelen kan compenseren.” Een zzp’er in de cultuursector wijst op de bredere maatschappelijke gevolgen: “Een belasting op kunst en cultuur is een aanslag op het welzijn, de buurt en de samenleving als geheel.” Tevens geeft 92% van de respondenten aan dat de btw-verhoging zal leiden tot minder cultuur in bepaalde regio’s.

Grote impact op bestaanszekerheid en werkgelegenheid

De bestaanszekerheid van professionals in de culturele en creatieve sector staat al geruime tijd onder druk. Zij werken veelal als zzp’er en verdienen gemiddeld circa € 17.500 per jaar, volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek. Dit is 35% minder dan alle zzp’ers in Nederland. Op een schaal van 1 tot 10 beoordelen zij hun inkomen met een 6,1 in de peiling.

Een zzp’er merkt op dat haar inkomen zich nauwelijks heeft hersteld sinds de coronacrisis: “Corona heeft een groot deel van mijn pensioen opgeslokt. Net nu het beter gaat, dient dít zich aan.” Uit de peiling blijkt dat 82% van de zzp’ers verwacht dat de btw-verhoging hun uurtarief op diensten of de prijs voor culturele producten zoals kunst en boeken zal drukken. Ook onder vaste werknemers bestaan er grote zorgen. Van hen vreest 52% dat de verhoging van het btw-tarief tot (gedwongen) ontslagen zal leiden.

Met een hogere btw belast je heel Nederland

Uit onderzoek van econoom René Goudriaan, in opdracht van Kunsten ’92, blijkt dat ‘hogere prijzen tot minder vraag’ leiden. De onderzochte bezoekdaling is qua absolute omvang het grootste bij de festivals (1,5 miljoen minder bezoeken) en de professionele podiumkunsten (900.000 minder bezoeken). In de peiling geeft 96% van de respondenten aan dat zij verwachten dat de vraag naar cultuur en media zal afnemen als de btw-verhoging doorgaat.

Belangenorganisaties Kunsten ’92 en De Creatieve Coalitie maken zich ernstig zorgen over de maatregel en worden daarin bevestigd door de uitkomsten van de peiling. Astrid Weij, directeur van Kunsten ’92, wijst op de negatieve impact voor elke Nederlander: “Deze lastenverzwaring treft iedereen: lezers, festivalgangers, museumbezoekers, kunstenaars, musicalfans, mensen die in koren zingen en bij fanfares spelen. Zo krijgt datgene wat het leven kleur en zin geeft een knauw. De economie achter de creatieve sector gaat krimpen. De effecten op onze welvaart, welzijn en werkgelegenheid zijn negatief.”

“De voorgestelde btw-verhoging is een klap voor zzp’ers en werknemers in de sector”, zegt Thomas Drissen, directeur van De Creatieve Coalitie. “Het zet het inkomen van de makers verder onder druk. Velen zijn nog niet hersteld van de coronajaren, toen er feitelijk een beroepsverbod gold. De btw-verhoging is een ernstige tegenslag voor zzp’ers én werknemers. Velen vrezen voor gedwongen ontslagen.”

Beide organisaties onderstrepen het belang van cultuur en media voor de Nederlandse samenleving. De sector draagt jaarlijks voor € 26 miljard bij aan het bruto binnenlands product, oftewel 3,4%. Bijna één op de twintig banen in Nederland is te danken aan deze sector. Elke baan in de kunst- en cultuursector creëert bovendien 1,37 extra banen in de bredere economie, zoals in de horeca en detailhandel.

Gezamenlijke campagne tegen de btw-verhoging

Volgende week start vanuit cultuur, sport, horeca, boeken en media een campagne om stelling te nemen tegen de btw-verhoging. Vanuit het culturele veld ligt het initiatief bij de Taskforce culturele en creatieve sector. Taskforceleden Kunsten ’92 en De Creatieve Coalitie hebben – ter voorbereiding op de campagne – met de peiling de zorgen en verwachtingen bij hun achterbannen in kaart gebracht.