Arbo
Laastste update op 20 maart 2023
Arbo is een verkorting van het woord arbeidsomstandigheden. Arbobeleid is het beleid dat een werkgever binnen de eigen organisatie voert op het gebied van arbeidsomstandigheden. Over de Arbowet kan je hieronder lezen. Een goed arbobeleid leidt tot duurzame inzetbaarheid en verhoogde productiviteit. Het arbobeleid beperkt de gezondheidsrisico’s, vermindert het ziekteverzuim en bevordert de re-integratie.
Werkgevers zijn verplicht ervoor te zorgen dat hun werknemers veilig en gezond werken. De mate van bescherming die zij moeten bieden, is door de overheid vastgelegd in de Arbowet, het Arbobesluit en de Arboregeling. Om deze wetten na te leven dient elk bedrijf arbobeleid te voeren.
Arbobeleidscyclus
Het opstellen en naleven van een goed arbobeleid is een cyclisch proces, de zogeheten arbobeleidscyclus. Hierbij stelt de werkgever via plan, do, check en act het eigen beleid op, evalueert deze en blijft deze verbeteren. De arbobeleidscyclus bestaat dus uit het geheel van inventariseren van de risico’s en het vastleggen en uitvoeren van maatregelen, tot het evalueren (en vervolgens bijstellen) van het beleid en de afzonderlijke maatregelen. Hierbij dient ook het preventieadvies van de bedrijfarts, dat is gebaseerd op de uitkomsten van de consulten van andere arbodeskundigen, meegenomen te worden. De betrokkenen zijn verplicht hiertoe nauw met elkaar samen te werken.
Onderdelen van het arbobeleid
Het arbobeleid bestaat onder andere uit de volgende onderdelen en instrumenten:
- Een Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). In een RI&E staat welke risico’s de aard van de arbeid met zich meebrengt op het gebied van de veiligheid en gezondheid van werknemers. Onderdeel van de RI&E is een Plan van Aanpak met daarin de maatregelen die aanvullend genomen zullen worden om de risico’s te ondervangen. Zie ook het stuk over de POdiumRIE
- Arbodienst of bedrijfsarts. Voor preventie en bij ziekteverzuim is een overeenkomst met de arbodienst of bedrijfsarts verplicht. De begeleiding van een zieke werknemer moet door een bedrijfsarts (al dan niet aangesloten bij een arbodienst) worden uitgevoerd.
- Preventiemedewerker. Organisaties zijn verplicht om ten minste één werknemer aan te wijzen als preventiemedewerker. Heeft de organisatie niet meer dan 25 werknemers, dan mag de werkgever zelf de taken van de preventiemedewerker op zich nemen. In alle gevallen moet de preventiemedewerker binnen het bedrijf werken.
- Bedrijfshulpverlening. Binnen de organisatie moet minimaal één bedrijfshulpverlener (bhv’er) aanwezig zijn.
- Voorlichting. Bedrijven moeten hun werknemers voorlichting, onderricht en instructies geven over veilig en gezond werken en daarop zelf toezicht houden.
- Arbodeskundige. Werkgevers moeten toegang verlenen aan en tot een arbodeskundige, . bijvoorbeeld een bedrijfsarts. Ook moeten zij ervoor zorgen dat de juiste expertise van deskundigen (arbeidshygiënist, hogere veiligheidskundige of arbeid- en organisatiepsycholoog) wordt ingezet om een doeltreffend arbobeleid te voeren.
- PAGO. Werknemers moet een periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek (PAGO) worden aangeboden (zie ook Arbowet artikel 18).
Rol van personeelsvertegenwoordiging
Werknemers hebben recht op inspraak op het te voeren arbobeleid. De vertegenwoordiging van werknemers (ondernemingsraad, personeelsvereniging, vakbonden) hebben instemmingsrecht op de RI&E, op de afspraken over de arbodienstverlening en de benoeming van de preventiemedewerker.
Arbocatalogus
De door werkgever en werknemer gemaakte afspraken over veilig en gezond werken kunnen worden vastgelegd in een arbocatalogus. Deze catalogus geeft overzichtelijk en begrijpelijk de mogelijke oplossingen voor veilig en gezond werken, specifiek toegesneden op de situaties in een sector of branche.
- Zie ook de Branchecatalogus Podiumkunsten Versterkt Geluid
- Zie hier ook andere Arbocatalogi in de podiumkunsten
De Nederlandse Arbeidsinspectie
De Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA) inspecteert regelmatig of werkgevers én werknemers zich aan de Arboregels houden. Hun prioriteit ligt daarbij op werksituaties die ernstige gezondheidsrisico’s met zich meebrengen. Bij overtreding kan de NLA een aantal maatregelen opleggen, variërend van een waarschuwing tot een boete of zelfs stillegging van het werk.
Belang Arbobeleid
Het is van groot belang om een helder beschreven arbobeleid te hebben én uit te voeren. Dit voorkomt nadelige gezondheidseffecten en draagt bij aan duurzame inzetbaarheid en productiviteit van werknemers. Als een werknemer schade lijdt door het werk, dan kan hij de organisatie daarvoor aansprakelijk stellen en een schadevergoeding eisen. De werkgever moet dan kunnen aantonen dat hij er – in operationele en economische zin – alles aan heeft gedaan wat redelijkerwijs haalbaar is om deze schade te voorkomen.
Positieve effecten
Naast het creëren van een gezonde en veilige werkplek (en het vermijden van schadeclaims) heeft een goed arbobeleid nog meer positieve effecten:
- Medewerkers presteren beter als hij zich veilig voelen en comfortabel kunnen werken.
- Goede arbeidsomstandigheden verhogen de motivatie van medewerkers.
- Door een grotere motivatie ligt de productie hoger.
Wat staat er in de Arbowet?
In de Arbowet zijn verplichtingen opgenomen waar werkgevers en werknemers zich aan moeten houden. Deze gelden voor alle plekken waar arbeid wordt verricht (dus ook voor verenigingen en stichtingen en voor deeltijd- en flexwerkers, oproepkrachten en personen met een nul-urencontract).
Hierboven is reeds uitgelegd wat er kan met Arbocatalogi.
Kaderwet: drie niveaus
Een belangrijk kenmerk van de Arbowet is dat het een kaderwet is. Dat betekent dat er geen regels in staan over concrete risico’s, maar algemene bepalingen over het arbobeleid in bedrijven. Deze zijn verder uitgewerkt in het Arbobesluit en de Arboregeling.
- Arbowet – De Arbowet vormt de basis van de Arbowetgeving. Hierin staan de algemene bepalingen die gelden voor alle plekken waar arbeid wordt verricht (dus ook voor verenigingen en stichtingen).
- Arbobesluit – Het Arbobesluit is een uitwerking van de Arbowet. Hierin staan de regels waar zowel werkgever als werknemer zich aan moeten houden om arbeidsrisico’s tegen te gaan. Er staan ook specifieke regels in voor een aantal sectoren en categorieën werknemers.
- Arboregeling – De Arboregeling is weer een verdere uitwerking van het Arbobesluit. Het gaat hierbij om gedetailleerde voorschriften. Bijvoorbeeld de eisen waar arbeidsmiddelen aan moeten voldoen of hoe een arbodienst zijn wettelijke taken exact moet uitvoeren. Ook deze regels zijn verplicht voor werkgever en werknemer. Op de website van de overheid is de volledige tekst van de Arboregeling te vinden.
De relatief nieuwe Arbowet
Op 1 juli 2017 is de vernieuwde Arbowet ingegaan. Met de vernieuwing wil het kabinet de bedrijfsgezondheidszorg verbeteren. De betrokkenheid van werknemers bij de arbodienstverlening wordt vergroot en preventie staat nog meer centraal.